VERGİ TEORİSİ - Deneme Sınavı - 13

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), sadece bazı mal ve hizmetlerin vergi konusu yapıldığı tüketim vergisi türüdür. Doğru cevap B’dir.

Bir verginin ekonomik olarak mükellefinin kim olacağını belirleyen birçok faktör vardır. Bunlar arasında; zaman boyutu, piyasa yapısı, arz ve talebin esnekliği ve uygulanan verginin tipi sayılabilir.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında ‘’Alım gücü’’ faktörler arasında yer almadığından doğru cevap C’dir.

Belirli bir anda bir gerçek kişi veya tüzel kişinin sahip olduğu iktisadi değeri olan menkul ve gayrimenkul varlığın tümüne servet denir. Servet tasarruf, miras ve bağış yoluyla elde
edilebilir. Finansal varlıklar (hisse senedi, tahvil, vb.), nakit para, arsa, ev, iş yeri, dayanıklı mallar (araba gibi), mücevher servete örnek gösterilebilir. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Türkiye’de son yıllarda servetten alınan vergilerin toplam merkezi hükûmet gelirlerine oranı %2 civarındadır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Ülkemizde motorlu taşıtlar vergisi en fazla hasılatı olan servet vergisidir. Diğer önemli servet vergileri veraset ve intikal vergisi ile emlak vergisidir. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Motorlu taşıtlar, veraset ve intikal vergileri merkezî hükûmet tarafından, emlak vergisi ise yerel yönetimler (belediyeler) tarafından toplanmaktadır. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Kaynak kriterine göre ayrımda servet vergileri servetten alınan, servet transferinden alınan ve servet değer artışından alınan şeklinde üç gruba ayrılabilir. Servetten alınan vergilere emlak vergisi ve motorlu taşıtlar vergisi, servet transferinden alınan vergilere ise veraset ve intikal vergisi örnek gösterilebilir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Bir vergide meydana gelebilecek vergiden kaçınmanın veya kaçırmanın diğer bir vergi ile telafi edilmesi durumundaki vergiye telafi edici vergi denir. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Servet vergilerinin olumsuz yönlerini dile getirenlerin söylemlerinden biri de "gelirin tüketilmeyen kısmı olan tasarrufun servete dönüştürülmesi durumunda servet vergisi ödenmesinin çif­te vergilemeye yol açacağı"dır. Diğer şıklarda yer alan söylemler ise servet vergilerinin olumlu yönlerini ifade etmektedir. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Gelir ve tüketim vergileri ile karşılaştırılınca, servet vergilerinin ekonomik kararlar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri fazla ve güçlü değildir. Veraset ve intikal vergisi de bir servet vergisi olduğu için diğer şıklarda yer alan gelir ve tüketim vergilerine göre ekonomik kararlar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri daha azdır. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Spesifik matraha dayalı motorlu taşıtlar vergisinde motor hacmi büyüdükçe ödenen vergi artmaktadır. Vergi bir maliyet unsurudur. İktisat kurallarına göre maliyet arttıkça fiyat artar, fiyat arttıkça mala olan talep azalır. Bu nedenle motorlu taşıtlar vergisinin motor hacmi büyük taşıtların tüketimini azaltması beklenir. Motor hacmi büyük taşıtların daha fazla hava kirliliğine neden olduğu düşünülürse, motorlu taşıtlar vergisinin dolaylı bir şekilde hava kirliliğini azaltıcı etkisinin olduğu iddia edilebilir. Bu etkisinden dolayı motorlu taşıtlar vergisi bir çevre vergisi olarak da değerlendirilebilir. Devlet motorlu taşıtlar vergisi ile hem gelir toplamakta hem de dolaylı bir etkiyle çevre kirliliğini azaltmaktadır. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Bir vergide meydana gelebilecek vergiden kaçınmanın veya kaçırmanın diğer bir vergi ile telafi edilmesi durumundaki vergiye telafi edici vergi denir. Gayrimenkul kaynaklı gerçekleşmemiş kazançlarda emlak vergisi gelir vergisinin telafi edici vergisi olabilir. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Konularına göre veya ekonomik kaynaklarına göre vergi sınıf­landırmasında, vergiler gelir, tüketim ve servet olarak üç gruba ayrılmaktadır.

Türkiye’de son yıllarda servetten alınan vergilerin toplam merkezi hükûmet gelirlerine oranı %2 civarındadır

Bakınız; Tablo 8.1 Servet Vergilerinin Sınıf­landırılması.

Motorlu taşıtlar vergisinde taşıtın sahibinin kişisel veya ailevi özellikleri değil, vergi alınan taşıtın yaş, motor hacmi gibi nitelikleri dikkate alındığı için bu vergi objektif servet vergilerine örnek gösterilebilir

Servet vergilerinin devlete gelir elde etme amacının yanı sıra, gelir dağılımında dengesizliğin azaltılması gibi sosyal amacıda vardır. Servet vergileri ile gelir vergisi ile vergilendirilemeyen bazı kaynakların vergilendirilmesi amaçlanmaktadır. Geçmişle kıyaslandığında günümüzde servet vergilerinin önemi azalmıştır. Servet vergilerinin toplam vergi gelirlerine oranının düşük olması gerçeği de dikkate alınırsa servet vergilerinde mali amaçtan daha ziyade sosyal amaç ve diğer amaçların hedef­lendiği söylenebilir

Gayrimenkul sermaye iradı elde edilen servetlerde mülk sahibi ile kiracı anlaşarak daha düşük
gelir vergisi ödenmesine neden olurlarsa emlak vergisi ile gelir vergisinde devletin
uğradığı gelir kaybı kısmen telafi edilebilmektedir.

Servet vergilerinin enflasyonla mücadelede önemli bir etkisi yoktur. Bakınız sayfa 165-167

Motor hacmi büyük taşıtların daha fazla hava kirliliğine neden olduğu düşünülürse, motorlu taşıtlar vergisinin dolaylı bir şekilde hava kirliliğini azaltıcı etkisinin olduğu iddia edilebilir. Bu etkisinden dolayı motorlu taşıtlar vergisi bir çevre
vergisi olarak da değerlendirilebilir. Devlet motorlu taşıtlar vergisi ile hem gelir
toplamakta hem de dolaylı bir etkiyle çevre kirliliğini azaltmaktadır.