VERGİ TEORİSİ

Gelirin, geliri üreten faktörler arasındaki dağılımına fonksiyonel gelir dağılımı
denir.

Lorenz eğrisi, fiili gelir dağılımını gösterir.

Gini katsayısı, 0 ile 1 arasında bir değer alır.

Ödenen verginin iktisadi imkanlar kullanılarak başkalarına devredilmesine
fiili yansıma denir.

Gelir Dağılımında Adaletin Ölçülmesi
Gelir dağılımdaki eşitsizlikleri ölçmek için genellikle milli gelirin kişiler veya
hane halkları arası dağılımı incelenir. Bu ölçümde hane halkları harcanabilir (kullanılabilir) gelirlerine göre sıralanıp yüzdelik (genellikle yüzde 20’lik) dilimlere
ayrılırlar. Gelirine göre sıralanıp yüzde 20’lik dilimlere ayrılan nüfusun ilk yüzde
20’lik dilimi düşük gelir grubu olarak tasnif edilir. Diğer gruplar ise orta altı,
orta, orta üstü ve üst gelir gruplarıdır. Gelir dağılımı eşit olduğunda bu grupların
her birinin toplam gelirin de aynı yüzdesini alması gerekir. Bir başka ifadeyle her
yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay da yüzde 20 olmalıdır. Bu ideal
durum elbette hiçbir ülke için mümkün değildir. Ancak bu durumdan uzaklaşıldıkça gelir de daha eşitsiz dağılmış olur. Bu gruplandırmadan faydalanılarak biri Lorenz eğrisi adı verilen grafiksel diğeri ise Gini katsayısı denilen rakamsal iki ölçü geliştirilir.

Türkiye’de 1985 yılında diğer satış vergileri yerine Katma Değer Vergisi
(KDV) getirilmiştir

Bir vergi tarifesi içindeki en yüksek dilim ile en düşük dilim arasındaki farka uzunluk farkı denir

Bir tarifedeki en yüksek oran ile en düşük oran arasındaki farka yükseklik farkı denir.

Uzunluk farkı hesaplanırken dilimlerde yer alan sıfır (0) en küçük değer olarak kabul edilmez.

Vergi yüküne ilişkin iki soru sorulabilir:
• Vergi yükü vatandaşlar arasında ‘adil’ olarak dağılmakta mıdır?
• Vergi gelir dağılımını nasıl etkilemektedir?

Gelirin, geliri üreten faktörler arasındaki dağılımına fonksiyonel gelir dağılımı denir.

Kişisel gelir dağılımı, gelirin toplumu meydana getiren bireyler, haneler ve gelir
grupları arasındaki paylaşımını ele alır. Kişisel gelir dağılımı en çok kullanılan
gelir dağılımı türüdür.

Lorenz eğrisi gelirin kişiler arasında fiili dağılımını gösteren eğridir.

Gini katsayısı sıfır ile bir arasında bir değer alır. Gini katsayısı sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında adalet artar, bire yaklaştıkça gelir dağılımında adalet azalır.

Birincil gelir dağılımı devlet müdahalesi olmadığı varsayımı altında piyasa
işleyişi sonucunda ortaya çıkan gelir dağılımıdır.

Artan oranlı vergi tarifesi, basit artan oranlılık ve dilimli artan oranlılık olmak üzere iki farklı şekilde uygulanabilir.

Türkiye’de gelir vergisinde dilimli artan oranlılık uygulanmaktadır.

Ödenen verginin iktisadi imkânlar kullanılarak kısmen veya tamamen başkalarına
aktarılmasına vergi yansıması denir.

Vergi Yansımasının Aşamaları:

Verginin Ödenmesi

Vurgu

Devretme

Verginin Yerleşmesi

Gelirin, geliri üreten faktörler arasında dağılımına fonksiyonel gelir dağılımı denir. Bir üretim sürecine dahil olan girdilerin sahipleri üretimden paylarını alırlar.