VERİMLİLİK YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 4

1990’lı yıllarda derecelendirmenin bilimsel temele oturtulması için çalışmaların yapıldığı ve bu çalışmalar neticesinde iyi ve kötü yönleri olan birçok derecelendirme sistemi geliştirildiği ifade edilmektedir. Standart hız ile gözlem sonucu elde edilen hızın şeffaf bir şekilde karşılaştırılması için temel alınacak sayısal bir ölçek bulunması gereği açıktır. Böylelikle öznel değerlendirmeler mümkün olduğunca nesnel hâle getirilmeye çalışılmaktadır. 60–80, 75–100, 100–133 ve 0–100 ölçekleri bu amaçla en yaygın olarak kullanılan ölçeklerdir. İngilizlerin daha çok kullandığı ve ILO tarafından kullanılması önerilen ölçek Tablo 3.3’te yer alan 0–100 ölçeğidir.

Toplam faktör verimliliği göstergeleri:Tüm üretim faktörlerinin çıktı üzerindeki etkisini içerirler

Mikro düzeyde verimlilik ölçümünde amaçlanan işletme düzeyinde verimlilik değişimlerinin ele alınan yıllar aralığında incelenmesi ve değerlendirilmesidir.

Sermaye Verimlilik Oranı(SVO) = Üretimin Fiziksel Parasal Değeri / Kullanlan Makine Saatleri

Göstergeleri hesaplamak kolaydır seçeneği, kısmi faktör verimliliği göstergelerinin güçlü  yönlerinden birisidir.

Ramsay Verimlilik Modeli: ILO’da danışmanlık yapan ve Avustralya’da bir verimlilik merkezinin yöneticisi olan M. R. Ramsay tarafından geliştirilmiştir. İşletmelerin verimliliğini ve rekabet gücünü arttırmak amacıyla yöneticilere bütüncül bir bakış açısı sunan modelin avantajı elde edilmesi kolay mali verileri kullanmasıdır. Model işletme yöneticilerine etkili ve somut planlar geliştirilmesi, bütüncül bir bakış açısı sağlaması, karar verme sürecinde çeşitli eylem planlanları hazırlanması, değişimin incelenmesi ve işletmeler arası karşılaştırmalar yapılması konularında destek sağlar

Ölçme, değerlendirme, planlama ve geliştirme aşamalarından oluşan verimlilik çemberi ile Sumanth Modeli de önemli bir modeldir. Verimlilik ölçümünden sonra verimlilik değerlendirme aşamasında konulan hedef değerler kullanılarak göstergeler karşılıklı olarak değerlendirilir.

Önceki çalışmalardaki sonuçların karşılaştırılması VZA'nın amaçlarından biridir.

Metot etüdü bir iş yerinde veya iş yapılan bir ortamda, işlerin nasıl yapıldığı ve daha iyi nasıl yapılabileceği ile ilgilenmekte; her türlü israfın önlenmesi amacıyla bir faaliyetin yapılmasının en uygun yöntemini belirlemektedir.

Depolama : Üçgen

Hâkim (yöneten) Eleman: Aynı iş içinde bulunan iş elemanlarının hepsinden daha uzun süren, dolayısıyla zaman etüdü açısından çok önemli olan eleman hâkim eleman olarak adlandırılmaktadır. Örneğin kekin fırında pişmesi hâkim eleman olabilir.

Verimlilik, israf ve savurganlıktan uzak, kaynakları en uygun biçimde kullanarak üretmek demektir. Teknik anlamda verimlilik, “üretilen mal ve hizmet miktarı ile bu mal ve hizmet miktarının üretilmesinde kullanılan girdiler arasındaki oran” olarak tanımlanır ve çıktı/girdi olarak formüle edilir. Bu oranda “Çıktı” üretilen mal yada hizmetin; “Girdi” ise bunları üretirken kullanılan iş gücü, sermaye, enerji, hammadde vb. kaynakların fiziksel ya da finansal büyüklüğünü ifade etmektedir. Verimlilikteki temel amaç daha az kaynak (girdi) kullanarak, daha fazla ürün (çıktı) sağlayarak, yaşam kalitesini yükseltmektir. Bu nedenle Doğru Cevap A seçeneği olur.

Ülkemizde Millî Prodüktivite Merkezi, 580 sayılı yasa ile 17 Nisan 1965 tarihinde kurulmuştur. İlk verimlilik denetimleri 1939 yılında çıkarılan 3460 sayılı Kanun’a dayanarak oluşturulan “Başvekâlet Umumi Murakebe Heyeti” ile başlamıştır. Ülkemizde Türkiye Verimlilik Merkezi ve Türkiye Ekonomisini Rasyonelleştirme Kurumu bulunmamaktadır.  Amerika ile yapılan bir anlaşma gereği “Moody Fund” olarak adlandırılan yardım programından Türkiye’ye verilecek paranın verimlilik kurallarına uygun projeler karşılığı verilebileceği hükme bağlanmıştır. Bu anlaşma gereğince, 1954 yılında çıkarılan bir kararnameyle Türkiye’de verimlilik konusundaki ilk kamu girişimi olan, “Vekaletlerarası Prodüktivite Komitesi” kurulmuştur. Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneği olur.

Verimlilik aşağıdaki eşitlik yardımıyla;

olarak bulunur. Buna göre Doğru Cevap C seçeneğidir.

Verimlilik;

eşitliği ile hesaplanmaktadır. Buna göre verimlilik azalışının meydana gelmesi için çıktıların azalırken, girdilerin girdilerin değişmemesi yada daha az oranda azalması gerekir. Başka bir durum olarak ise çıktıların değişmediği durumlarda girdilerin artması gerekir. Bu ifadelere göre "Daha çok üretim faktörü kullanılarak aynı miktar üretim miktarının elde edilmesi" verimliliği azaltır. Dolayısıyla Doğru Cevap E seçeneğidir.

Verimlilik ölçüm sonuçlarının anlamlı olabilmesi için bazı nitelikler taşıması gerekmektedir. Verimlilik ölçüm sistemi geliştirilirken aşağıda belirtilen nitelikleri kapsayacak şekilde tasarlanmalıdır:
• Geçerlilik: Ölçümler sonucunda verimlilikteki gerçek değişimleri doğru olarak yansıtmalıdır.
• Kapsam: Ölçümleme, girdi kaynaklarının tüm kullanım alanlarını kapsayabilirse
sonuçlar o nispette doğru olacaktır.
• Karşılaştırılabilirlik: Ölçümlemelerin zaman içinde karşılaştırabilir olmaları için ortak bir paydaya indirgenmeleri gereklidir (I. öncül Doğru olur).
• Yararlılık: Ölçümleme, etkili birfaaliyet için kullanılabilecek şekilde yararlı olmalıdır.
• Uyumluluk: Ölçü olarak kullanılan veriler, mevcut kaynaklardan ve yönetim bilgi sisteminden sağlanmalıdır (II. öncül Doğru olur).
• Maliyet etkililiği: Ölçümlemenin gerçekleştirilmesinden sağlanan fayda, verileri elde etme ve analiz etme maliyetinden daha fazla olmalıdır (III. öncül Doğru olur).

Bu bilgilere göre tüm öncüller doğru olur. Dolayısıyla Doğru Cevap E seçeneği olur.

Bugünün dünyasında önemli olan her ne pahasına olursa olsun üretmek değildir, üretebildiğinizi satabilmek, müşterileri tatmin edebilmek ve sürdürülebilir bir rekabet gücü oluşturabilmek de önemlidir. O nedenle üretim faktörleri kavramını sürdürülebilir üretim faktörleri şeklinde genişletmemiz mümkündür. Sürdürülebilir üretim faktörleri; emek, sermaye, doğal kaynaklar, mekan, enerji, know-how, teknoloji, girişimci olarak sıralanabilir. Dolayısıyla tüm indisler doğru olur. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneğidir.

İşletme verimliliğini etkileyen faktörleri işletme içi ve işletme dışı faktörler olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. İşletme verimliliğini etkileyen “İç Faktörler” işletme yönetimince denetlenebilen faktörlerdir. İç faktörleri de kendi içlerinde kolayca değiştirilemeyen “Katı Faktörler” ve kolayca değiştirilebilen “Esnek Faktörler” olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Esnek faktörler; insan, organizasyon ve sistemler, çalışma metodları ve yönetim biçimleri olarak sıralanabilir. Teknoloji ise bir katı faktör grubunda yer alır. Dolayısıyla Doğru Cevap C seçeneğidir.

Aşağıda, verimlilik artışı için sorulması gereken bazı sorular verilmiştir.

• İşletmenin, yazılı biçimde tüm örgütü kapsayıcı bir verimlilik planı var mı?
• Performansların ölçülebilmesi için küçük ve belirli gruplar için hedefler kondu mu?
• Plan, verimlilik artırma amaçlarına ulaştıracak yöntemleri içeriyor mu?
• Amaçlara hangi zaman diliminde ulaşılacağı belirlendi mi?
• Hedef ve faaliyetler, emek maliyetleri ve diğer maliyetler dikkate alınarak saptandı mı?

Bu sorular arasında "İşletmenin mevcut durumu ve bu durumun nedenlerini değerlendirildi mi?" sorusu yer almadığından Doğru Cevap C seçeneği olur.

Programların etkili bir şekilde uygulanabilmesi için aşağıda örnek verildiği gibi bazı şartların uygun olması gerekir. Bunlar;

• Değişim baskısı: Değişim için gereken şey, değişimin istenmesidir. Gerçekleşebilmesi için de işletmelerde içerden ve dışardan baskı olması gerekir (I. öncül doğrudur).
• Üst yönetimin müdahalesi: Programın tasarlanması ve uygulanması için üst yönetimle birlikte hareket edecek ve liderlik yapacak yönetici ya da danışmanlar olmalıdır (II. öncül doğrudur).
• Tanı koyma ve katılım: Sorunları tanımlama ve çözüm önerilerinde ya da verimlilik artırma programları uygulamalarına farklı yönetim düzeyinde katılımın gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
• Yeni çözümlerin bulunması: Karşılaşılan sorunlar için çeşitli çözüm yolları ve yeni fikirlerin önerilmesinde teşvik edici olunmalıdır.
• Yeni çözümleri sınama: Üst yönetim gerektiğinde risk alarak farklı çözümleri denemekten kaçınmamalıdır.
• Olumlu sonuçların pekiştirilmesi: Kısa vadeli verimlilik artışlarını sürekli kılmak ve değişim çabalarının tüm organizasyonu kapsaması için uzun dönemde çalışmaların izlenmesi, gözden geçirilmesi ve pekiştirilmesi sağlanmalıdır (IV. öncül doğrudur).

biçiminde ifade edilebilir. Bu şartlar arasında "faaliyet planının uygulanması" bulunmamaktadır. Bu nedenle III. öncül yanlış olur. Buna göre I., II. ve IV. öncüller doğru olup, Doğru Cevap D seçeneğidir.