VETERİNER LABORATUVAR TEKNİKLERİ VE PRENSİPLERİ

Kapiller kan için uygun bölge seçilir. Yenidoğan için bu bölge çoğunlukla
topuğun madial veya lateral plantar yüzüdür.

Hayvanlardan kan örnekleri alınırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus çiftlik yada ev hayvanlarının uygun şekilde tutulmasıdır. Zapt-ı rapt olarak da
bilinen bu işlem kan alanı ısırılma, boynuz vurma ve tepme gibi olaylardan korur.
Atların tutulmasında “yavaşa” denilen alet kullanılır.

Ancak hiçbir zaman dolaşımda bulunan kan miktarının %10’undan fazlası alınmaz. Buna göre kobaylarda 5 ml, ratlarda 2,5-5 ml ve farelerde ise 0,2-0,4 ml kadar kan alınabilir.

Plazma: Pıhtılaşması antikoagulanlarla önlenmiş kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit) ayrıldıktan sonra geri kalan sıvı kısımdır. Bazı özel analizler için gereklidir.

Mor kapaklı tüplerde EDTA sıvı ve kuru formda dive tripotasyum tuzları şeklinde bulunur.

Serum veya plazma elde edildikten sonra +4 °C’de ağzı kapalı olarak yaklaşık 1 gün saklanabilir.

İdrarda kantitatif olarak tespit edilecek maddelerin sentezini, parçalanmasını veya yapı değiştirmesini önlemek için uygun koruyucunun eklenmesi gerekir. Bu koruyucular analizden analize farklıdır. En sık kullanılan koruyucu maddeler, glasiyel asetik asit ve derişik hidroklorik asittir.

0,5 g Sodyum florid: Glukoz

Sinovial sıvı eklem aralığında bulunan sıvıdır.

BOS, genellikle lomber bölgeden (en sık 3.-4. vertebral aralık) ponksiyonla alınır.

Biyolojik Örnekleri Alma ve Saklama KoşullarıClinical Laboratory Standards Institute (CLSI) H3-A5’de önerilen venöz kan alımı tekniği özetle şu şekildedir:

• Kan almaya başlamadan önce hastanın barkodu ile istemleri karşılaştırılır. Hastanın adı-soyadı sorularak kimliği doğrulanır.

• Eğer test için açlık gerekiyorsa hastanın aç olup olmadığı sorgulanır.

• Hastanın rahat bir şekilde oturması sağlanır. Kan alımı için gerekli tüp ve ekipman hazırlanır.

• Uygun ven seçilir. Yetişkinlerde antekubital fossada kalın ve derinin yüzeyine yakın ven tercih edilir. Kan alınacak bölgenin çevresi temizlenir. Derinin kendi halinde kurumasını beklenir. Kan alma bölgesinin 10-15 cm üzerinden turnike uygulanır. 

• Kan alma tüpü tutucusuna iğnesi vidalanır. Vene girmek için iğne ucu, kan alınacak venle hizalanarak ve deriye yaklaşık 15 derecelik açı yapacak şekilde ven içerisine itilir. 

Arteryal kan, enjektör iğnesiyle heparinli tüplere alınır. Clinical Laboratory Standards Institute (CLSI) H11-A4’de önerilen arteryal kan alımı tekniği özetle şu şekildedir: 

• Kan gazı enjektörü hazırlanır. İğne ile (brakial arter için 18-20 G) 45-60 derecelik açıyla (femoral arter için 90 derece) deriden yavaşça ve dikkatlice girilir. 23-25 G iğne kullanılacaksa radial arterden girmek için bileğin dorsifleksiyonu gereklidir. Eğer artere girilmişse enjektörde pulsasyon hissedilir. Enjektör pistonu çekildikten sonra hava geliyorsa enjektör geri çekilir. 

• Arteryal kan alımı gerçekleştikten sonra enjektördeki heparin ve kanın karışması için enjektör alt üst edilir. Lökositlerin oksijen tüketimini en aza indirmek için buz üzerine yerleştirilir. 

• Kan alma işlemi tamamlandığında en az 2 dakika boyunca, tercihen 5 dakika kuru gazlı bez ile kan alınan bölgeye basınç uygulanır ve sıkıca bandajlanır.

Rat ve farelerde trombosit sayısı yüksek olduğu için ince çaplı kanüllerle kan alınırken pıhtılaşma olabilir. Bu nedenle 21 veya 23 G kanül tercih edilmeli ve hızlı davranılmalıdır  

Plazma: Pıhtılaşması antikoagulanlarla önlenmiş kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit) ayrıldıktan sonra geri kalan sıvı kısımdır. Bazı özel analizler için gereklidir.  

Heparin, birçok testin sonucunu etkilemeden küçük miktarlarda bile etki gösteren bir antikoagülandır. Heparin yeşil kapaklı tüplerde lityumheparin veya sodyumheparin şeklinde bulunur. Heparin trombini nötralize eden ve fibrin oluşumunu önleyen antitrombin III’ün etkisini hızlandırır. Heparin kalsiyum gibi iyonların ölçümlerini etkilemediği için EDTA’ya göre avantajlıdır.

Kırmızı kapaklı tüpler hiçbir ek madde içermez veya pıhtı aktivatörü içerir. Kırmızı kapaklı tüpler rutin biyokimya, kan bankası ve immunolojik ölçümlerinde kullanılır. Jelli serum ayırım (seperatör) tüpleri (SST) tam kandan serum izolasyonu için uygundur. Santrifüj esnasında kan tüpün dibindeki jele doğru hareket eder. Santrifüj sonrasında serum üstte, jel ortada, kanın şekilsel elemanları ise en altta yer alır. Bir kısım jelli tüplerde yapılan ilaç düzeyi ölçümleri etkilenebilmektedir. Bu tüplerde yer alan jel ölçülen ilacı absorbe ederek yanlış düşük sonuçlara neden olmaktadır. Bu etkilenme bekleme süresi artıkça artmaktadır. 

Gri kapaklı tüpler, sodyum florid ve lityum iodoasetat gibi antiglikolitik ajanlar içeren ve genellikle glukoz ölçümleri için kullanılan tüplerdir 

Sinovial sıvı eklem aralığında bulunan sıvıdır. Sinovyal sıvı diğer seröz sıvılardan farkı hyaluronik asit (müsin) içermesidir.

BOS, genellikle lomber bölgeden (en sık 3.-4. vertebral aralık) ponksiyonla alınır. Bazen ameliyat sırasında servikal bölgeden, beyindeki bir boşluktan veya ventrikülden sıvı alınır.

Sitolojik değerlendirilme için alınan idrar örneğine koruyucu olarak eşit hacimde %50 alkol çözeltisi kullanılmaktadır.

Yapılacak analizin özelliğine göre idrar toplanır. Herhangi bir anda ve kantitatif analiz için idrar numunesinin sabah idrarı olması uygundur. Bu idrar daha konsantredir; nadiren çıkan maddeler kolayca tespit edilebilir.