VETERİNER MİKROBİYOLOJİ VE EPİDEMİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 10

Hayvanlardan insanlara da geçen Bacillus anthracis en önemli zoonoz etkenlerden birisidir.

Endosporlar hastalığın çıkışında, çevrede yayılımında ve kalıcılığında en önemli faktörlerdir. Sporlar sayesinde basiller yıllarca toprakta canlılıklarını sürdürürler. Kalsiyum ve azot içeriği zengin, rutubetli toprağa sahip bölgeler özellikle sporların kalıcılığı açısından çok elverişlidir. Hayvanın vücudundan çıkan basil aerobik koşullarda kısa sürede spor formuna dönüşür. Sığır ve koyun gibi otlayan hayvanlar B. anthracis sporlarını bulaşık meralardan ve yemlerden alırlar. Sindirim sisteminden giren basil vücuda yayılır. Etçil hayvanlarda ise çok sayıda spor içeren antrakslı hayvan karkasının tüketilmesiyle hastalık şekillenebilir. İnfeksiyon sporadik, bazı bölgelerde endemik seyirlidir, uygun koşullarda bazen epidemiler oluşabilir.

Kandan ve dalaktan hazırlanan frotiler, Giemsa, Gram ve basit boyama yöntemleriyle boyanır. B. anthracis mikroskopta sporsuz, dik köşeli kalın çomaklar şeklinde görülür. Giemsa ve polikrom metilen mavisi ile boyamada koyu mavi renkli basilin çevresinde pembe renkli bir tabaka şeklinde kapsül de farkedilir. B. anthracis izolasyonu için, kandan ve dalak gibi hastalığın etkilediği dokulardan kanlı agara ekimler yapılır. Besiyeri 37°C’de normal atmosferde inkübe edilir ve yaklaşık 12 saat sonra koloniler görünmeye başlar.

Listerialar Gram pozitif, 0.4 x 2 μm boyutunda, ince çomak şeklinde, hareketli, sporsuz, kapsülsüz, fakültatif anaerob bakterilerdir. Hareket özelliklerini 20- 25°C’de kazanırlar, 37°C’de hareketsiz veya zayıf hareketlidirler. Kanlı agar üzerinde küçük S tipli hemolitik koloniler oluştururlar. Listeria cinsi içinde 6 tür bulunmaktadır.

Kapsüler antijenik yapısına göre R. equi 4 serolojik veya antijenik gruba ve en az 14 serolojik tipe ayrılır. Bu bakteri genellikle 6 aydan ufak taylarda fırsatçı infeksiyonlara neden olur. Taylarda gelişen hastalık bronkopnömoni ve akciğer abseleri şeklindedir. Ayrıca granülomatöz ülseratif enterokolitis ve mezenterik lenfadenitis olgularından da R. equi izole edilmiştir. R. equi ile oluşan infeksiyonların hayvan türlerine göre dağılımı Tay-Pnömoni ve akciğer absesi, At-Deri abseleri, Domuz-Boyun bölgesinde lenfadenitis, Sığır-Boyun bölgesinde lenfadenitis, Kedi-Deri altı ve mediastinal abseler şeklindedir.

Korinebakteri cinsi için örnek tür çocuklarda difteri hastalığının etkeni olan Corynehacterium diphtheriae’dir.

C. ulserans insan yutak mukozasında normal florada bulunur ve sığırlarda mastitis etkeni olatak saptanmıştır.

Elliye yakın tür içeren Bacillus genusu içinde en önemli tür olan Bacillus anthracis Gram pozitif, sporlu, hareketsiz, kapsüllü, 1-2 x 3-8 μm boyutlarında ve çomak şeklinde bir bakteridir. Oval veya yuvarlak şekilli olan sporun çapı basilin
eninden küçüktür ve basilin ortasında yer alır. Spor sadece vücut dışında, kapsül
ise sadece vücutta oluşur.

Antrakoid: B. anthracis benzer görünümde olup antraksa neden olmayan diğer basiller.

Listerialar Gram pozitif, 0.4 x 2 μm boyutunda, ince çomak şeklinde, hareketli, sporsuz, kapsülsüz, fakültatif anaerob bakterilerdir.

Hareket özelliklerini 20-25°C’de kazanırlar, 37°C’de hareketsiz veya zayıf hareketlidirler.

Korinebakterilerin çoğu katalaz pozitif, oksidaz negatiftir. Korinebakteri cinsi için örnek tür çocuklarda difteri hastalığının etkeni
olan Corynehacterium. diphtheriae’dir.

C.pseudotuberculosis: Koyun ve keçi Sığır ve atlarda, Kazeöz lenfadenitis Ülseratif lenfanjitis ve abseler
C.renale (tip 1) Sığırda Sistitis, Piyelonefritis
C.pilosum (tip2): Sığırda Sistitis, Piyelonefritis
C.cyctitidis (tip3): Sığırda Sistitis, Piyelonefritis
C.ulcerans: Sığırda Mastitis
C.bovis: Sığırda Mastitis
C.kutscheri: Rodentda Deri, ciğer ve lenf abseleri

C. kutscheri fare rat, hamster ve kobay gibi laboratuvar kemiricilerinin ağız ve burun boşluklarında hastalık oluşturmaksızın bulunur. Dışkı/ağız (fekal/oral) yolla tüm kemirici
kolonisine yayılabilir. Deney hayvanlarında subklinik olarak bulunan bu infeksiyon hayvanların radyasyon, kortikosteroid, beslenme bozukluğu ve infeksiyöz
etkenler nedeniyle bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda hastalık fromuna dönüşür. C. pseudotuberculosis’in koyun ve keçilere bulaşması ise kırkım,
kastrasyon operasyonu, kuyruk ve kulak kesimi gibi travmatik durumlar sonrası oluşur. Nadiren akciğerdeki C. pseudotuberculosis apselerinin patlayıp dışarı
deşarj olarak etrafı bulaştırması ile de çevre kontaminasyonu şekillenebilir. C.
psedotuberculosis’in hastalık yapıcı faktörü (virülens faktörü) salgıladığı bir toksin olan fosfolipaz D’dir. Hastalık lenf yollarıyla yayılarak tüm vücut iç organlarında görülebilir. C. cyctitidis, C. renale ve C. pilosum ise üreme kanalının normal
florasında bulunur.

Serolojik Tanı: Sadece C. pseudotuberculosis infeksiyonunda serum antikorlarının saptanması amacıyla ELISA testi kullanılmaktadır

Moleküler Tanı: C. pseudotuberculosis izolatlarının identifikasyonu veya bu etkenin lezyondan direkt olarak aranması amacıyla PCR testi kullanılabilmektedir.

B. anthracis sığır ve koyunlar başta olmak üzere çeşitli hayvanlarda “antraks” (şarbon) hastalığına neden olur. Hayvanlardan insanlara da geçen B. anthracis en önemli zoonoz etkenlerden birisidir.

Elliye yakın tür içeren Bacillus genusu içinde en önemli tür olan Bacillus anthracis Gram pozitif, sporlu, hareketsiz, kapsüllü, 1-2 x 3-8 μm boyutlarında ve çomak şeklinde bir bakteridir.

B. anthracis insanlara deriden direkt temas, soluk havası ve bulaşık gıdaların tüketilmesi ile ağız yolundan bulaşabilir. Antraks hayvanlarda ihbarı mecburi bir hastalıktır.

B. anthracis’in tanısında kullanılan seroloji tabanlı tek yöntem “Ascoli termopresipitasyon testi” dir. Bu aslında oluşan antikorları değil, vücuttaki B. anthracis antijenlerini saptamaya yönelik presipitasyon esasına dayanan bir testtir.