XI-XIII. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ - Deneme Sınavı - 33

Harezm Türkçesi eserlerinin söz varlığı üzerine bütünlüklü bir çalışma henüz yapılmamıştır Sir Gerard Clauson tarafından hazırlanan An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish adlı eser, Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynaktır.

Karahanlıcadan Çağataycaya geçişte /e/ > /i/ değişiminde Harezm Türkçesi /ė/ yanlısıdır. Harezm Türkçesi metinlerinde /ė/’nin kullanımı ise karışıktır. /e/’li ve /ė /’li biçimler bir arada kullanılır. Örnek: er / ėr (er, erkek)

Aral Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen addır.

Harezm Aral Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen addır

Harezm Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içinde kalmaktadır.

Harezm bölgesinde yaşayan halka Harezmî (=Harezmli) denilmiştir.

1920’ye kadar Batı Harezm Hanlığı Ruslara tabi olarak yönetilmiştir.

Mukaddimetü ’l-Edeb [=Edebe Giriş] eserinin bilinen 20 nüsası mevcuttur.

Polonyalı Türkbilimci Ananiasz ZAJÂCZKOWSKI 1967’de Yozgat nüshasının hayvanlarla ilgili bölümünü yayımlamıştır.

Mu‘inü ’l-Mürid [=Müridin Yardımcısı] eseri yaklaşık 900 beyitten oluşmaktadır.

Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği olan Nehcü ’l-Feradis Mahmud bin ‘Ali tarafından yazılmıştır.

Muhabbet-name Harezmi tarafından yazılmıştır.

Arapçayı öğrenmek isteyenler için kısa cümleler ve kelimelerden oluşan bir sözlük olan Mukaddimetü’l-Edeb "isimler, fiiller, isim ve fiil dışındaki dil bilgisi unsurları, isim çekimi, fiil çekimi" diye beş ana bölümden oluşmaktadır.

Yolcuları beraberlerinde en çok 5.000 ABD Doları karşılığı Türk parasını yurt dışına çıkarmaları serbesttir.

Günümüzde kambiyo işlemleri denilince  yabancı paralar üzerinden düzenlenen ticari senetler, çek, bono ve poliçe gibi belgeler anlaşılmaktadır. Döviz ve kambiyo işlemleri eş anlamda kullanılmaktadır.

31.12.2005 tarih ve 22510 numaralı Resmi Gazete’de yayınlanan ithalat rejimi kararına göre; “kamu ahlakı, kamu düzeni veya kamu güvenliği; insan, hayvan ve bitki sağlığının korunması veya sınai ve ticari mülkiyetin korunması amaçlarıyla ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde alınan önlemlerin kapsamı dışındaki malların ithali serbesttir.”

Yapılan araştırmalar Harezm bölgesinde yaşayanların Harezmce diye de adlandırılan bir dil kullandıklarını; bu dilin, İranî bir dil olduğunu göstermiştir.

X. yüzyıl Arap coğrafyacıları ve tarihçilerinin kaydettiklerine göre Ürgenç ve Zencan’a Türk kapısı denilmesi, XI. yüzyılda Dîvânü Lügâti’t-Türk’te bölgede yerleşik Türk boyunun adı olarak Küçet isminin geçmesi bölgede daha o dönemdeki Türk varlığını göstermesi bakımından önemlidir.

Cengiz Han’ın 1227’de ölümünden sonra bölge Coçi’nin payına düşmüştür. Bölge XIII. yüzyılın başlarından XIV. yüzyılın sonlarına kadar Altunorda’ya bağlı kalmıştır.