XI-XIII. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ - Deneme Sınavı - 7

uruşunç ‘vuruşma’

uslug ‘akıllı’

Gün, Ay, Yıldız doğu yönüne varın; Gök, Dağ, Deniz batı yönüne sizler varın, dedi. Ondan sonra üçü doğu yönüne vardılar; ve üçü batı yönüne vardılar.

erdinileri ‘mücevherleri’ : +leri, erdini (< erdini+leri)

1300’lerde Uygur harfleriyle yazılan ve 21 varaktan (42 sayfa) oluşan eserin her sayfasında 9 satır bulunmaktadır.

Oğuz Kağan Destanı’nda Moğolca sözcüklerin bulunması Çinggis Kağan [1167-
1227]’dan sonraki dönemin izlerini taşıdığını gösterir. Oğuz Kağan Destanı’ndan
Kâşgarlı’nın eserinde iz bulunmaması, Moğolca sözcüklerin fazlaca görülmesi, yazı tarzı Oğuz Kağan Destanı’nı Gazan Han [1295-1304] ya da sonrası yılların bir yadigârı olduğu sonucuna götürmektedir. 1300’lü yıllarda yazılmış olduğu anlaşılan eserin bu özellikleri dikkate alındığında Harezm Türkçesi metni sayılması gerekir.

körüklügrek ‘daha güzel’

Bu Altın Kağan Oğuz Kağan’a elçi görevlendirip gönderdi. Pek çok altın gümüş çekip, pek çok kırmızı yakut taş alıp, pek çok mücevherler gönderip verip, Oğuz Kağan’a bağışlayıp verdi; ağzından çıkana baktı.

Gazan Han [1295-1304] ya da sonrası yazılmıştır.

G. R. Rahmeti

Okunaklı nesih yazıyla yazılmıştır.

Paris Bibliothèque Nationale

sanagulugsız ‘sayısız’ : +sız, +lug, sanagu
(< sanagu+lug+sız)

Harezm Türkçesi döneminin ilk eseridir.

çarukdun ‘ışıktan’ : +dun, çaruk- (< yaruk+dun)

anahtar

Ey oğullar, çok ben yedim, vuruşmalar ben ne çok gördüm; kargı ile ok çok attım, aygır ile çok yürüdüm; düşmanlarınızı ağlattım, dostlarımızı ben güldürdüm.

Sanagulugsız nemeler, yılkılar aldı. Yurtıga, öyige tüşdi, kitdi.

Oğuz Kağan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır. 1300’lerde Uygur harfleriyle yazılan ve 21 varaktan (42 sayfa) oluşan eserin her sayfasında 9 satır bulunmaktadır. Son sayfasındaki iki satır ise eksiktir. Kimi sayfaların bazı yerleri okunamaz hâldedir.

Yazmanın ilk neşri (bir bölümü olmak kaydıyla) RADLOFF [1837-1918] tarafından yapıldı. W. BANG [1869-1934] ve G. R. Rachmati [ARAT] eseri Almanca olarak neşretti. ARAT [1900-1964] bu neşri 1933’te Türkçeye tercüme ederek yayımladı.