YAŞLI BAKIMI İLKE VE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 3

Antiemetik: Bulantı ve kusma belirtilerini gideren ilaçları ifade eder. Doğru cevap E seçeneğidir.

İlaçlar vücuda kolay alınabilmesi için değişik şekil/forma getirilerek üretilmişlerdir. Bu ilaç şekilleri 3 grupta incelenir. Sıvı ilaç şekilleri, yarı katı ilaç şekilleri, katı ilaç şekilleri. Doğru cevap D seçeneğidir.

Pomad ve Emülsiyon, yarı katı ilaç şekilleridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Nişastadan yapılmış yassı iç içe geçen koruyucular içine toz veya sıvı hâldeki ilaçların yerleştirilmesiyle hazırlanan ilaç şekli kaşe dir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Enteral yol ilacın sindirim kanalı içine verilmesini ifade eder. Doğru cevap B seçeneğidir.

Böbrekler, üreterler, mesane ve üretradan oluşan üriner sistemin temel fonksiyonu, metabolik faaliyetler sonucu ortaya çıkan atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Tübüler sekresyon; metabolik atıkların nefronun değişik bölümlerinde kapillerlerden tübüllere verilerek idrara katıldıkları olaydır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Harvard Üniversitesinden bir komite, ölümü, beynin işlevlerinin kaybı olarak tanımlamıştır.

Harvard Üniversitesi’ne göre ölüm göstergeleri;

• Bilincin tam ve sürekli kaybı,

• Uyaranların algılanamaması ve cevap verilememesi,

• Reflekslerde kayıp,

• Solunumun geri dönüşsüz biçimde durması,

• Beynin elektriksel etkinliğinin yok olmasıdır

Kesin Ölüm Belirtileri

• Kalp atışı yoktur.

• Solunum durmuştur.

• Pupillalar genişlemiştir.

• Refleksler kaybolmuştur (Olgun,2014).

ÜRİNER SİSTEM ANATOMİSİ VE FONKSİYONLARI

Üriner sistemin ana görevi vücutta oluşan metabolik artıkları idrar yoluyla vücuttan uzaklaştırmak ve sıvı elektrolit dengesini korumaktır.

Üriner sistemi oluşturan yapılar:

• Böbrekler

• Üreterler

• Mesane

• Üretradan oluşur

İdrar yapma davranışı normalde günlük 24 saatlik dönemde ortalama 4-6 kez gerçekleşir. İdrar yapma sıklık ve miktarı günlük sıvı alımı ya da hastalıklar gibi pek çok fizyolojik ve patolojik faktörlere bağlı değişiklik gösterebilir (Sarı, 2015: 666).

İdrar Oluşumu Böbreklerde idrar oluşumu üç aşamada gerçekleşir.

Bunlar;

*glomerüler filtrasyon (süzülme),

*reabsorpsiyon (geri emilim),

*tübüler sekresyon (salınım) dur (Sarı, 2015: 666).

Üreterler

Üreterler idrarı böbreklerden idrar kesesine taşıyan yapılardır. Üreterler yaklaşık 25-35 cm uzunluğunda, kas ve zardan yapılı, 0.2-0.8 cm genişliğindedir. Üreterin mesane duvarından geçtiği yer üreterin en dar yeridir. Bundan dolayı böbrek taşları, üreterlerde en sık bu bölgede tıkanmaya yol açmaktadır (Akdemir ve Birol, 2003: 543).

Üretra

İşeme esnasında idrarı mesaneden dışarıya taşıyan tüp şeklindeki yapıdır. Erkeklerde 18-20 cm, kadınlarda 3-5 cm uzunluğundadır. Kadınlarda erkeklere göre üretranın kısa olması, idrar yolu enfeksiyonlarının kadınlarda sık görülme nedenleri arasında yer almaktadır. Kadın üretrasının dışa açılan kısmına meatüs denir. Meatüs, klitoris ve vaginal açıklığın arasında bulunur. Erkek üretrası, kadın üretrasından farklı olarak prostat bezi içinde, meniyi üretraya boşaltan kanal ile birleşerek meninin geçişinde bir yol olarak ta görev yapar (Akdemir ve Birol, 2003: 543).

Üriner İnkontinans Nedenleri

• İmmobilizasyon (hareket edememe): Yatalaklık, kronik dejeneratif hastalıklar (romatizma, eklem hastalıkları)

• Nöropsikiyatrik nedenler (bilinç bozulması, felç, depresyon, Parkinson hastalığı, multipl sklerozis, spinal kord yaralanması, diyabetik nöropati vb.)

• Irk: Beyazlarda sık, hispanik (İspanyol kökenli) ve zencilerde daha az

• Ciddi şişmanlık, kronik kabızlık

• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları

• Gebelik, çok ve zor doğumlar, prolapsus (pelvik taban kaslarının güçsüzlüğü)

• Erkeklerde geçirilmiş prostat ve üriner sistem hastalıkları

• Büyük abdest kaçırma, çocukluk çağı enürezis öyküsü

• Kronik akciğer hastalığı, kronik öksürük

• Pelvik bölgeyle ilgili geçirilmiş ameliyatlar ve radyasyon öyküsü

Sıkışma Tipi İnkontinans: Detrüsor aşırı aktivitesine bağlı olarak kontrol edilemeyen ani ve güçlü işeme hissi ile görülen tuvalete yetişemeden gerçekleşen istem dışı idrar kaçırmadır. Mesaneyi irite eden taş, enfeksiyon, tümor ve yabancı madde varlığı, yaşlanma ile detrüsor kasının değişen idrar hacmine uyumunun bozulması sonucunda gelişebilir. Yaşlılarda en sık görülen Üİ tipidir.

Komplike Olmayan Sistitin Belirti ve Bulguları

• İdrar yaparken yanma ve sızı

• Sık sık idrara çıkma

• Sıkışma şeklinde idrar kaçırma

• Karnın alt kısmında ağrı

• Nadiren kanlı idrar

• Nadiren yüksek ateş

• Acil idrara çıkma hissi

• İdrarın bulanık ve kötü kokulu olması

• Geceleri idrara çıkma

Pelvik Taban Kas Egzersizleri

Pelvik taban kas egzersizleri ilk kez 1948 yılında Arnold Kegel tarafından tanımlanmıştır. Kegel egzesizleri olarak ta bilinen bu egzersizler, kognitif (bilişsel) fonksiyonun bozulmamış olduğu yaşlılarda stres ve sıkışma tipi inkontinansta etkili olmaktadır. İnkontinans gelişminin önlenmesi ve tedavisinde pelvik taban kaslarının ve üretral ve anal sfinkterlerin güçlendirilmesi için perianal bölgedeki kasları kasma ve güçlendirme hareketleridir.

Yaşlılarda Üriner Sistem Enfeksiyonları İçin Hazırlayıcı Faktörler

• Kronik hastalıkların sıklığının artması (diyabet, parkinson vb.),

• Antibiyotiklerin sık kullanımı, • Enfekte bası yaraları,

• İmmünosüpresyon (bağışıklık sisteminin baskılanması),

• Kognitif (bilişsel) yetersizlik, • Hareketsizlik,

• Yetersiz mesane boşalması,

• İdrar ve gaita kaçırma,

• Ped kullanma,

• Perineal hijyeni sağlamada yetersizlik,

• Yetersiz sıvı alımı/dehidratasyon (sıvı kaybı),

• Üriner kateter kullanım sıklığının artması,

• Diğer genito-üriner sistem problemlerinde artış,

• Kadınlarda üriner sistemin anatomik yapısından dolayı (üretra daha kısa, üretral meatüs vajina ve anüse yakın) erkeklere oranla üriner sistem enfeksiyonlarının gelişme riski daha yüksektir (Akdemir ve Birol, 2003).

Bireyin vücudundaki fizyolojik işleyiş ölçümle elde edilen bazı temel değerlere yansımaktadır. Yaşam bulguları olarak ifade edilen bu değerler bireyin sağlık durumu hakkında bize bilgi verir. Yaşam bulgularını gösteren çeşitli parametreler bulunması ile birlikte yaygın olarak değerlendirilen dört temel gösterge bulunmaktadır. Bunlar; vücut sıcaklığı, nabız, solunum ve kan basıncıdır. C seçeneğinde verilen "sindirim" bunlar arasında yer almamaktadır.