YAŞLI PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 1

Roger Gould (1935-) ve çalışma arkadaşları hem “normal” hem de “psikiyatrik hastalığı olan” bireyler üzerinde yaptıkları araştırmada her iki grubun da gelişimsel açıdan benzer özellikler sergilediğini ortaya koymuşlardır. Gould’un kuramı da Levinson ve Vaillant’ın kuramı gibi yetişkin gelişimine odaklanır. Çocukluk döneminde bireylerin anne-babalarının onların hayatında olacağı ve onları koruyacaklarına ilişkin varsayımları olduğunu, olgunlaşmamış inanç kalıpları çerçevesinde olduklarını öne sürmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Eklektik kuramsal yönelim, tek bir kuramın insan gelişimini açıklayamayacağı
düşüncesiyle, tek bir kuramı izlemek yerine her kuramın en iyi olduğu düşünülen
özelliklerini seçerek kullanmaya dayalı bakış açısıdır. Doğru yanıt C'dir.

Normatif Yaşa Bağlı Etki: Aynı yaş grubundaki bireylerin çoğu için kestirilebilir olan, benzerlikler gösteren etkiler demektir. Ergenlik ve menopoz gibi fiziksel süreçleri de, okula başlama, evlilik, emeklilik gibi çevresel süreçleri de kapsar.

Lens sertleşince normalde gözün nesnelere odaklanması için gereken şekil değişikliğini gerçekleştiremediği için ortaya çıkan ve yakını görememek ile başlayan görme bozukluğuna presbiyopi adı verilir.

Katarakt, göz bebeğinin arkasında bulunan ve görmeyi sağlayan doğal göz merceğinin
saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır. Başka bir deyişle görüşün, buğulanmış bir
camın arkasından bakıyormuşçasına bozulmasıdır, yani göze perde inmesidir.

Yaşlılarda görülen işitme kayıplarına “Prebiakuzi (kulak yaşlanması ya da yaşlılık sağırlığı)” adı verilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Yaşlılarda görülen işitme kayıplarına “Prebiakuzi (kulak yaşlanması ya da yaşlılık sağırlığı)” adı verilmektedir. Bu iki taraflı ve simetrik bir işitme kaybı olup belli başlı temel nedenleri
• Kulağa giden ve kanlanmayı sağlayan damarların özelliklerinin bozulması, eskisi gibi kan taşıma görevini yerine tam getirememesi
• İşitmede çok önemli görevi olan işitme sinirinin de yaşlanması ve özelliğini kaybetmesi
• Beyindeki işitme merkezinde problem olması, işitme merkezinde de yaşla birlikte işlev azalması olmasıdır. Doğru yanıt E'dir.

Yaşlıda çiğneme bozukluklarına neden olan faktörler:
• Diş kayıpları
• Çürük veya kırık dişler
• Periodontal hastalıklar: Dişeti ve dişleri destekleyen diğer dokuları etkileyen iltihabi hastalıklar
• Atrizyon sonucu düzleşmiş diş düzeyleri
• Hatalı yapılan diş tedavileri
• Çoğunlukla uyku esnasında oluşan güçlü çene hareketlerinin neden olduğu çeneleri sıkma, dişleri gıcırdatma (Bruksizm) olay

• Sinir-kas iletisi sorunları
• Ağzın yumuşak ve sert doku lezyonları
• Yüz-çene eklem sorunları
• Ağız dokularını etkileyen sistemik hastalıklar

Doğru yanıt E'dir

Birçok hareket bozukluğunun yaşla birlikte oluştuğuna inanılır. En sık görüleni ağız, dudaklar, kafa ve sesi tutan senil tremordur (istemsiz titreme). Doğru yanıt A'dır.

Menopozda görülebilen psikolojik problemler ise:
• Uykusuzluk
• Depresyon
• Sürekli hâlsiz ve yorgun hissetme
• Kaygı, endişe, panik
• Sinirlilik
• Hafıza problemleri
• Konsantrasyon bozukluğu
• Motivasyon eksikliği
• Dikkatsizlik
• Ağlama atakları
olarak sıralanabilir.

Doğru yanıt E'dir.

Yaşla birlikte beyindeki hücre sayısı yavaş yavaş
azalmaya başlar. Bu durum birkaç mekanizma ile
telafi edilmeye çalışılır:
• Yeni bağlantılar; özellikle beynin az kullanılan ama daha sağlam bölgeleri ile yan çapraz bağlar yapılarak fonksiyonu azalan bölgelerin fonksiyonları artırılmaya çalışılır.
• Beynin bazı bölgelerinde yeni sinir hücrelerinin yapımı; eskiden beyin dokusunun kendisini yenilemediği düşünülürdü, bugün için potansiyel bazı bölgelerin olduğu bilinmektedir.
• Bolluk; sinir dokusunda her zaman için ihtiyaçtan daha fazla hücre vardır ve ihtiyaç durumunda kolayca telafi edilebilir. Beyin yaşlılarda eskisine oranla daha az etkin çalışıyor olabilir. Yaşlı insanlar daha yavaş reaksiyon
verebilirler. Altmış yaşından sonra, omurilikte de hücre sayısı azaldığından yaşlı insanlarda duyu kayıpları da başlayabilir. Yaşlandıkça, sinir ileti hızı yavaşladığından bu değişiklikler çok küçüktür ve insanlar bunu fark etmeyebilir. Sinir sisteminin darbelere karşı cevabı da azalır. Sinir dokusu gençlere göre kendisini daha yavaş ve kısmi olarak tamir eder. Dolayısıyla, yaşlı insanlar darbelere karşı daha hassas ve kırılgan hale gelirler. Doğru yanıt E'dir.

Türk Geriatri Derneği araç kullanmaya
ne zaman son verilmelidir sorusuna belirli
bir yaş vermeden aşağıda belirtilen sorulara verilen
cevaplara göre karar verilmesini önermektedir. Bu
sorulardan herhangi birine ‘evet’ diyen kişilerin sürücülüğü
bırakması gerektiği belirtilmiştir.
• Seyir halinde giderken kendi şeridinde ilerlemekte
zorlanıyor musunuz?
• Gidilecek yolu bildiğiniz halde kaybolduğunuz
oluyor mu?
• Diğer sürücüler size fazlaca korna çalıyorlar
mı?
• Araç kullanırken ayak hareketlerinizde gerileme/yavaşlama,
reflekslerinizde gerileme
duygusu hissediyor musunuz?
• Aile bireyleriniz, arkadaşlarınız ya da doktorunuz
size araç kullanmanızdan tedirgin
olduğunu belirtiyor mu?

Doğru yanıt B'dir.

Yaşlanma deride diğer organlara göre çok daha rahat gözlenir. Kırışıklık artışı ve sarkma ilk belirtilerdir. Yaş ile birlikte derinin en yüzeysel tabakası incelir, pigment içeren hücreler azalır, güneşe bağlı lekeler ve pürüzleşmeler artar. Derinin esnekliği azalır, damarlar hassas hale gelir ve kolay morarır. Küçük, kırmızı damar yumakları ortaya çıkar. Yaşlandıkça
yağ bezleri daha az çalışacağından deri kurur, bu özellik kadınlarda daha belirgindir ve menopozdan sonra artar. Vücut ısısının kontrolü zorlaşır. İleri yaşlarda derinin kendini tamir etmesi de güçleşir.

A seçeneğindeki katarkt ise bir göz bozukluğudur. Dolayısıyla doğru yanıt A'dır.