YAŞLI PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 18

Büyüme kavramı, yaşa bağlı olarak organizmanın boyutlarında ve yapısında meydana gelen, genellikle kalıcı artışı ifade etmektedir.  Yaşın ilerlemesi, beynin ağırlaşması, boyun uzaması, kilonun artması gibi değişiklikler büyümenin göstergeleridir. Yaşam boyunca geçirilen kalıcı niceliksel değişiklikler olarak ifade edilebilir.

Bilişsel gelişimde soyut düşüncenin ortaya çıkmasıyla birlikte bireylerin akıl yürütme becerisini kazandığı ve buna bağlı olarak daha derin sosyal ilişkiler geliştirebildikleri görülmektedir.

Gelişim psikolojisi; bebeklerin anne-baba tutumundan kaynaklanan
geç konuşma sorunlarını düzeltmelerine yardım etmek, çocukların öğrenme güçlükleriyle başa çıkmalarını kolaylaştırmak ya da yaşlıların sosyal becerilerini geliştirmelerine destek olmak gibi çalışmaları insan gelişiminin niteliğini artırmaya  yöneliktir.

Gelişim sürecinin her evresi bir önceki evrede meydana gelen değişikliklere dayanmaktadır. Ayrıca her evre kendisinden sonraki evrenin de temelini oluşturmaktadır.

Bireyin gelişiminde kalıtım kadar deneyimleri de önemli bir role sahiptir. Çünkü birey doğduktan sonra çeşitli yaşantılar geçirmekte ve kültürden etkilenerek yeni beceri ve bilgiler öğrenmektedir.

Baskın gen-çekinik gen ilkesi: Genler kromozomlarda çiftler halinde işlev görmektedirler. Baskın gen bir özelliğin oluşmasında her zaman etkisini gösteren gendir. Çekinik gen ise baskın gen ile birlikte yer aldığında etkisini gösteremeyen gendir. Çekinik genin bireyde etkisini gösterebilmesi için kendisiyle aynı özelliği taşıyan bir genle eşleşmesi gerekmektedir Çocuk ve torunlarda yeşil gözün olmaması göze rengini veren gen çiftinde yeşilin çekinik kalmasıdır.

Gelişimde kalıtım ve çevre tartışmaları; gelişimin, kalıtım ve çevre etkileşimi çerçevesinde şekillenen bir süreç olduğunu göstermektedir. Bu görüş
epigenetik ilke olarak tanımlanmaktadır. Gelişimin, kalıtımsal faktörler ile çevresel faktörler arasında devam eden iki yönlü bir alışverişin ürünü olduğunu vurgulamaktadır.

Çevre koşulları gelişimi olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilmektedir; ancak gelişim, kalıtım ve çevreyle ilgili faktörler arasındaki etkileşimin sonucudur. Çift yumurta ikizleri, genetik olarak ayrı zamanlarda doğmuş kardeşler kadar birbirine benzerler. Dolayısıyla çift yumurta ikizlerindeki davranış farklılıklarında sadece çevre değil, kalıtım da etkili olmaktadır.

Yaşam boyu gelişim sürecinde tüm bireyler aynı gelişim dönemlerinden ve değişim süreçlerinden geçiyor; ancak  bu süreçte bireyleri birbirlerinden farklı kılan çok sayıda bireysel farklılık da söz konusudur.

60-65 yaşın yaşlılık başlangıcı olarak kabul edilmesinde, sosyal normların etkisi (emeklilik yaşı) ve gözle görülür fiziksel bozulmaların ortaya çıkması büyük role sahiptir. Yaş, takvim yaşının yanında biyolojik yaş ve sosyal yaş olarak da kavramsallaştırılmaktadır.

Gelişimin temellerini oluşturan süreçler: büyüme, olgunlaşma ve öğrenmedir.

Niceliksel değişikler ağırlık, boy ve hacimde meydana gelen miktar, hacim ve süredeki artış ile ilgili değişikliklerdir (Ceyhan, 2009). Niteliksel değişiklikler ise duygularını düzenleyebilme, empati becerisinin gelişmesi, soyut düşünmenin ortaya çıkması, özerklik kazanma gibi organizmanın işlevi ile ilgili değişikliklerdir.

Bilgiye ulaşmanın üç temel yolu bulunmaktadır. Bunlar rasyonel, görgül ve bilimsel yolla bilgi edinme yollarıdır. Doğru cevap D’dir.

Bilimin ortak niteliklerin başında nesnel olarak ölçülebilirlik gelmektedir. Bilginin nesnel olarak ölçülebilirliği o bilginin bilimsel ölçme araçları yardımıyla ölçülebilmesi anlamındadır. Doğru cevap A’dır.

Gelişimde kritik dönem herhangi bir özelliğin kazanılması için uygun zaman dilimleridir. Bu zaman dilimleri aynı zamanda da organizmanın zedelenmelere karşı en hassas olduğu dönemdir ve bu dönemde alınan hasarların telafisi mümkün görülmemektedir. Kritik dönem, bireyin belli gelişim özelliğini bir özelliği kazanması için en elverişli dönemdir. Bu dönem aynı zamanda da bireyin çevresel faktörlerden etkilenmeye karşı en hassas olduğu dönemdir. Ancak günümüzde kritik dönem kavramı yerine duyarlı dönem kavramı kullanılmaktadır. Çünkü kritik dönem herhangi bir gelişim döneminde meydana gelen hasarların ya da eksikliklerin daha sonra telafi edilemeyeceğini işaret etmektedir.

Bilimsel araştırmanın aşamaları ; 

I. aşama: Güçlüğün Sezilmesi

II. aşama: Problemin Tanımlanması

III. aşama: Çözümün Kestirilmesi

IV. aşama: Hipotezlerin Sınanması

V. aşama: Raporlaştırmanın Yapılması

VI. aşama: Raporlaştırmanın Yapılması

Doğru cevap D'dir.

Bilimsel araştırma bir sorunun, bir güçlüğün sezilmesi ile başlar.

Bilimsel araştırmalar iki temel amaçla gerçekleştirilmektedir. Bu amaçlardan birisi kuramsal bilgi üretmek diğeri ise üretilen bilgiyi alanda kullanmaktır. Bu iki amaca hizmet eden araştırma türleri temel araştırmalar ve uygulamalı araştırmalar olarak iki grupta ele alınır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmiştir.

Betimsel araştırmaşar ; örnek olay, aksiyon, etnografik, gelişimci, fenomonoloji, alan olarak ayrılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Bilimsel bilginin diğer bir özelliği de mutlak olmamasıyla ilgilidir. Bilim sürekli olarak ilerlemekte ve var olan bilgilere yenileri eklenmekte, bazen de var olan bilgiler çürütülmekte yeni bilgiler ortaya çıkmaktadır. Örneğin yaşlı insanların eşlerini kaybettikten sonra bir daha aşık olmadıkları yönünde yaygın bir kanı olmakla birlikte bu bilginin doğru olup olmadığı araştırılabilir ve yaşlıların da aşık olabilecekleri ortaya konabilir.

Çözümün kestirilmesi yukarıda açıklandığı üzere araştırmacının alandaki yeterliği ve donanımıyla yakından ilişkilidir. Bu aşamada araştırmacı alanla ilgili okumaları, donanımı ve gözlemlerine dayanarak araştırmasının olası sonuçları hakkında hipotezler kurmaktadır.