YAŞLI PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 24

Doğru yanıt C'dir.

E seçeneği gençler arasında yaşlılara ve yaşlılığa dair olan yanlış inançlardan biridir.

Gençlerin yaşlılara yönelik olumsuz tutumlarının yanında, yaşlı bireyler de kendilerine ve yaşlılığa dair bazı olumsuz tutumlara sahip olabilmekteler.
Bu olumsuz tutumların büyük bir kısmı yaşlı bireylerin fiziksel ve bilişsel alanda yaşadıkları değişimler, değişen sosyal roller, emeklilik süreci, yakınların olumsuz tutumları, fizik ve ruh sağlığında meydana gelen bozulmalarla ilişkili görünmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Doğru yanıt D'dir. Diğer seçenekler yardım arama tutumunu olumsuz etkileyen etmenler arasındadır.

Bellek kayıplarını azaltmak amacıyla yapılabilecek bazı çalışmalar vardır.

Bu çalışmalar;
• Bellek geliştirme becerileri geliştirme,
• Korunan bellek işlevlerini en üst düzeyde kullanabilme becerisi geliştirme (bulmaca çözme, kağıt oyunları, satranç, kelime oyunu oynama vb. etkinlikler),
• Bellek kayıplarına ilişkin korku ve kaygıyla başa çıkma becerisi geliştirme,
• Fiziksel ve zihinsel sağlığın korunması (fiziksel etkinlikler yapma, uğraşılar geliştirme vb) şeklinde sıralanabilir.

Doğru yanıt B'dir.

Yaşlılara yönelik sunulacak psikolojik yardım sürecinde karşılaşılması en olası başlıklar; umutsuzluk, yaşlanma kaygısı, ölüm korkusu, depresif
belirtiler, yas ve benlik saygısının azalmasıyla ilgili olacaktır. Doğru yanıt A'dır.

Yaşlılık danışmanlığında/terapisinde kullanılmakta olan temel yaklaşımları 4 grupta toplamakta ve bu grupların altında da alt kuramlardan bahsetmektedirler.

Bu gruplandırma;
1. Bireysel Dinamik Psikoterapiler
    a. Psikoanalitik Psikoterapi
2. Dinamik Olmayan Psikoterapiler
    a. Kısa Süreli Psikoterapi
    b. Destekleyici Psikoterapi
    c. Bilişsel-davranışçı Terapi
    d. Cinsellik (seks) Terapisi
    e. Yaşamı Gözden Geçirme Terapisi
3. Aile Terapisi
4. Grup Psikoterapileri

Doğru yanıt C'dir.

Destekleyici terapiler, hastanın hastalık belirtilerini iyileştirmek, hastalıktan edindiği ikincil kazançları azaltmak ve ilaç tedavisi görüyorsa tedaviye uyumunu artırmak için kullanılmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Felsefi temelleri çok yoğun olan bu yaklaşımda varoluşa dair temel konular üzerinde çalışılır. Bu bağlamda yaşlılık döneminde yaygın olarak yaşanılabilen yalnızlık, ölüm korkusu, yalnızlık ve kendine yabancılaşma gibi konular bu yaklaşım çerçevesinde etkili biçimde ele alınabilir. Doğru yanıt E'dir.

Gençler arasında yaşlılara ve yaşlılığa dair bazı yanlış inançlar bulunmaktadır: 

• Tüm yaşlılar hastadır.
• Yaşlı insanlar günümüzün yaşantılarını anlamazlar ve az vericidirler.
• Tüm yaşlılar gri saçlı, gözlüklü ve işitme cihazlıdırlar.
• Yaşlılar karar vermede ve yargılamada yavaştırlar.
• Yaşlılar kendi ihtiyaçlarını karşılayamazlar ve kendilerini yönetemezler.
• Yaşlılar mutsuz, amaçsız ve cinsel aktiviteye ilgisizdirler.
• Birçok yaşlı uzun süreli bakım kurumlarından yararlanabilir, çünkü aileleri veya arkadaşları onlara bakmazlar.

Bunların yanı sıra doğru ifadeler ise:

• Birçok yaşlı iyi durumda ve aktiftir.
• Yaşlı insanların zamanları, paylaşılacak geçmiş deneyimleri vardır.
• Tüm yaşlıların gri saçları, gözlükleri ve işitme cihazları yoktur.
• Yaşlılarsıklıkla karar vermek ve zor fikirleri anlamakta gençlerle fikirlerini paylaşırlar ve yardımcı olurlar.
• Birçok yaşlı ölene kadar kendisini yönetme yeteneğine sahiptir.
• Birçok yaşlı kendisini, gençlik yıllarındaki gibi hisseder.Yaşamları aktiftir ve cinsellik yaşamlarının bir parçasıdır.
• Yaşlı nüfusun sadece %5’inin uzun süreli bakıma ihtiyacı vardır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlanmaya dair tutumlar, yaşlanma kaygısı ve ölüm korkusu ile yakından ilişkili olan önemli bir değişkende yaşam doyumudur. Yetişkinlerde yaşam doyumunu etkileyen faktörler:

Yardım arama davranışını olumlu etkileyen etmenler;
• Tanıdık ve güven duyulan bir yardım elemanına erişim durumu,
• Yardım sunan uzmana karşı olumlu algıların olması,
• Yardım arama davranışına dair önceki olumlu deneyimler,
• İlk temasta saygı, şefkat, etkin dinleme ve koşulsuz kabul gösterilmesi,
• Yardım arama/değişim için içsel olarak güdülenmek,
• Yüksek sosyo-ekonomik düzey,
• Tedavi/müdahale sürecine katılım konusunda denetim duygusuna sahip olmak
• Maddi olarak hizmetin karşılanabilir olması şeklinde ele alınabilir. Yardım arama tutumunu olumsuz etkileyen etmenler arasında ise;
• Utanma, zayıf görünme konusundaki isteksizlik, aptal, hastalık hastası birisi olarak görülme korkusu, insanların sorunlarını kendilerinin çözmesi gerektiğine dair inançlar,
• Belirtileri, sorunları normalleştirme çabası,
• Ruhsal hastalıklarla etiketlenme/teşhis edilme korkusu,
• Bozuk, sorunlu aile geçmişi,
• Sisteme veya yardım uzmanına duyulan güvensizlik,
• Yardım arama davranışına dair önceki olumsuz deneyimler,
• Mevcut yardımların varlığına dair bilgi/farkındalık eksikliği,
• Erteleme davranışı ve
• Depresyon/kaygı/madde bağımlılığı gibi bir soruna sahip olmak gösterilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Bellek kayıplarını azaltmak amacıyla yapılabilecek bazı çalışmalar vardır. Bu çalışmalar;
• Bellek geliştirme becerileri geliştirme,
• Korunan bellek işlevlerini en üst düzeyde kullanabilme becerisi geliştirme (bulmaca
çözme, kağıt oyunları, satranç, kelime oyunu oynama vb. etkinlikler),
• Bellek kayıplarına ilişkin korku ve kaygıyla başa çıkma becerisi geliştirme,
• Fiziksel ve zihinsel sağlığın korunması (fiziksel etkinlikler yapma, uğraşılar geliştirme
vb) şeklinde sıralanabilir.  Doğru cevap B'dir.

Yaşanılan duygusal yoğunluklar, yakın kayıpları, yalnızlık, hastalıklar, güç ve yeti yitimleri, değişen sosyal roller, kronik hastalıkların yaşanılması, ölüm kaygısı gibi ve benlik değerindeki azalma yaşlı bireyleri depresif belirtilere daha yatkın kılmaktadır. Yaşlı bireylerin yaşlı olmaya dair yükledikleri olumsuz anlamlar, inançlar (işe yaramıyorum, sevilmiyorum, değer görmüyorum vb.) depresif belirtileri yoğunlaştırmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yaşlılık danışmanlığının, terapisinin nihai amaçları her türlü farklı yaklaşım için geçerli olacak şekilde;
a. Umudu, kendine yeterlilik ve denetim duygusunu teşvik etmek,
b. Bakım veren kimse ya da kimselerle sağlıklı bir ilişki kurmak,
c. Anlam duygusuna bir açıklık kazandırmak,
d. Çevreyle yapıcı olumlu ilişkiler kurmak olarak sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

Psikodinamik terapiler bireyin bugünkü davranışının, sorunun altında bilinçaltı süreçlerin olduğunu ileri süren bir psikoterapi yaklaşımıdır. Öncülüğünü ünlü kuramcı Sigmund Freud’un bu yaklaşımının ana amaçları danışanın öz farkındalığını sağlamak ve geçmişin şimdiki davranışlarına olan etkisini görmesine yardımcı olmaktır. Diğer yaklaşımlara göre, nispeten daha uzun süren bir terapi yaklaşımıdır. Özellikle ölüm korkusunun altında yatan bilinç dışı süreçleri çalışmak içi bu yaklaşım uygun olacaktır.
Nesne ilişkileri çerçevesinde çocukluk dönemi yaşantılarına da odaklanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılar kendi yaşadığı sorunlara benzer sorunları yaşayan akranlarla sorunlarını içten bir biçimde ele alma şansı yakaladıkları grupla psikolojik danışma/terapi ortamından oldukça fayda sağlayabilirler. Grup üye sayısı yetişkinlerde 8-12 kişi arasında değişmekte ve her hafta 90 dakikadan oluşan oturumlar gerçekleştirilmektedir. Etkileşim grubu, profesyonel liderin olmadığı kendi kendine yardım grupları (self-help groups) gibi çeşitleri bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Piagetin bilişsel gelişim kuramının son dönemi ergenlikte kazanılan soyut işlemler dönemidir. son dönemdeki görevlerle birlikte bilişsel gelişim ömür boyu devam eder.

Piaget'in gelişim kuramına göre benmerkezciliğin olduğu dönem işlem öncesi dönemdir.

Schaie’nın bilişsel gelişim kuramına göre yaşlılıkta bilişsel yeterliklerin geçmişi gözden geçirme amacıyla kullanıldığı, varlıklarını yakınları ve arkadaşları ile paylaştıkları ya da vasiyetlerini hazırladıkları dönem miras