YAŞLI PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 27

Bütünleşmemiş tipte psikolojik işlevlerde bütünüyle bozukluk, duygu kontrolünde zayıflık ve düşünme işleminde bozulmalar söz konusudur. Bu kişilik tipindeki bireyler düşük etkinlik düzeyi ve yaşam doyumuna sahiptirler. Yaşlanma örüntüleri dağınıktır. Yaşlılıkta kişilik gelişimi açısından en uyumsuz grup bu kişilik tipine sahip olanlardır.

McCrae ve Costa, 1992) tarafından gerçekleştirilen araştırmalar tutarlı biçimde beş temel kişilik özelliği bulunmaktadır. Bunlar; nevrotizm, dışa dönüklük, açıklık, uyumluluk ve öz disiplindir.

Bilgeliğin gelişimine etki eden faktörler şu
şekilde özetlenebilir;
• Yaşama ilişkin derin bilgi sahibi olmaya katkı
sağlayacak eğitimler almak, bu yönde bir
iş yapmak,
• Olumlu ve olumsuz yaşam deneyimleri yaşamak
ve bunlardan dersler çıkarmak,
• Yaşama ilişkin derin anlayış için sezgi ve farkındalık
geliştirmek,
• Sahip olunan bilgi ve becerileri genç kuşaklarla
paylaşmaya istekli olmak, diğerlerinin
refahıyla ilgili olmak,
• Yaratıcılık, deneyime açık olmak gibi kişilik
özelliklerine sahip olmak,
• Belirli bir zekâ düzeyine sahip olmak.

Kişiliğin yaşam boyu gelişimine ilişkin kapsamlı açıklamalardan birisi Erik Erikson’a aittir. Geliştirmiş olduğu psikososyal gelişim kuramına göre kişiliğin gelişimi yaşam boyu devam eder. Kişiliğin yaşam boyu geliştiği düşüncesini epigenetik ilkeye dayandırmıştır. Doğru cevap B'dir.

Sekiz gelişim döneminin her birinde aşılması gereken bir karmaşa (çatışma) söz konusudur. Karmaşalar iki boyutlu yapılardır (örn. girişimciliğe karşı suçluluk) ve karmaşa (çatışma) kavramı olumsuz anlama gelmemektedir, bu karmaşalar kişisel büyüme ve gelişime katkı sağlamaktadırlar. Örneğin bebeklik yıllarında temel güven ve güvensizlik arasında bir karmaşa yaşanır, bu dönemde karmaşa başarılı biçimde çözüldüğünde temel güven duygusu gelişir. Doğru cevap E'dir.

Yaşlılık döneminde yaşanan karmaşa; benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluktur. Bu dönemdeki karmaşanın başarılı biçimde çözümlenmesi ile ‘bilgelik’ kazanılır. Doğru cevap C'dir.

Yaşlılık döneminde kişiliğin gelişimine ilişkin kuramlarının en eskilerinden birisi Kopma Kuramıdır. Henry ve Cumming tarafından geliştirilen bu kurama göre bireyler yaşlılığın getirdiği değişimlerle birlikte aktif ve sosyal yaşamdan yavaş biçimde uzaklaşmaktadır. Çünkü yaşlılıkla birlikte birey kendiyle ilgili endişelere odaklanmakta, daha fazla ben merkezci olup diğer insanlardan uzaklaşmayı, yaşamdan kopmayı seçmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılık döneminde benliğe yönelik açıklama getiren kuramlardan birisi de Etkinlik Kuramıdır. Ancak bu kuramın görüşleri çözülme kuramının tam tersi yönündedir. Havighurst ve Albrecht tarafından geliştirilen bu kurama göre başarılı yaşlılık mümkün olduğunca orta yaştaki aktivite ve tutumların yaşlılık sürecinde de sürdürülmesi ile mümkün olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Öz-disiplin kişilik özelliği davranışlarda ısrarcı olma ve dürtüyü kontrol etmekle ilgilidir. Bu özelliğe yüksek düzeyde sahip bireyler sorumlu davranan, güvenilir ve düzenli bireylerdir. Doğru cevap B'dir.

Uyumluluk kişilik özelliğine sahip bireyler ise diğer insanlar ile iş birliğine dayalı ilişkiler kuran, iyi huylu ve diğer insanlara güven duyan bireylerdir. Doğru cevap D'dir.

Nevrotizm kişilik özelliği daha çok olumsuz duyguları yaşamakla ilgilidir. Bu kişilik özelliğine yüksek düzeyde sahip bireyler yaşamı zor, tehdit edici ve problemli olarak algılayan, kendine ve çevresindeki kişilere güvensiz, çabuk kaygı ve stres yaşayan kişilerdir. Doğru cevap E'dir.

Beklenen benlik bireyin şu anki koşullarını değerlendirip, gelecekte gerçekleşeceğini düşündüğü benliği, umulan benlik ise gerçeklemesini istediği benliği ve korkulan benlik ise bireyin gerçekleşmesinden korktuğu benliğini içermektedir. Doğru cevap C'dir.

Açıklık kişilik özelliği deneyime açık olmakla ilişkilidir. Bu kişilik özelliğine yüksek düzeyde sahip kişiler yeni fikirlere, deneyimlere açık, yaratıcı kişilerdir. Doğru cevap A'dır.

Çocukluk döneminde bir çocuğun annesini kaybetmesi gibi olumsuz bir olaydan  dolayı gelişiminin olumsuz etkilenmesi Normatif Olmayan Yaşam Durumları olarak adlandırılmaktadır.

Bilimsel bilgi  veriye dayalı bilgidir. Yani bir ölçme aracı ile toplanmış veriler işlenerek elde edilmektedirler.

Değerlendirmenin yapılması

Anketteki soru sayısını amacı doğrultusunda en aza indirmelidir.

Yaşlılığa bağlı işitme kaybının nedenleri arasında; işitme sinirleri, beyindeki işitme merkezi, kulağı besleyen damarlardaki bozulmalar ve damar sertliği de vardır.

Yaş ile birlikte derinin en yüzeysel tabakası incelir, pigment içeren hücreler azalır, güneşe bağlı lekeler ve kırışıklıklar artar.

Biyolojik/fiziksel Süreçler