YAŞLILARDA DAVRANIŞ SORUNLARI VE UYUM - Deneme Sınavı - 13

Bilişsel mekaniklerin temel bileşenleri; (a) duyusal girdiler, (b) görsel ve motor bellek, (c) karşılaştırma, (d) ayırt etme ve (e) sınıflandırmadır. Bilişin bu bileşenlerinin en temel gücü hız ve doğruluktan gelir. Hız ve doğruluğun verimliliği ise yaş ile azalma eğilimindedir. Bilişsel pragmatikler ise kültür ve özelde de eğitim bağımlıdır. Bu nedenle bilişsel pragmatikler yaşlanma devam etse de gelişmeye devam eder. Yaşlanan birey içinde bulunduğu dünya ve çevre ile etkileşimini kesmez, değişime, öğrenmeye ve heyecan duymaya devam ederse bilişsel pragmatiklerin gelişimsel süreci devam eder. Okuma ve yazma becerileri, dil ve dilin kavranması, eğitimsel beceriler, profesyonel beceriler, problemlerin ve yaşamın üstesinden gelmemize yardımcı olan benlik ve yaşam becerileri bilişsel pragmatiklerin temel bileşenlerini oluşturmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Geçmişte zor yaşam koşulları
ve ağır çalışma şartları nedeniyle ortalama insan
ömrü bu günkünden kısa idi. Bu nedenle emeklilik
dönemi de bu gün olduğundan daha kısa bir zaman
dilimini içermekteydi. Ancak zamanla
fiziksel güce dayalı ekonominin yerini bilgi toplumunun
alması, bireylerin sağlık koşullarının iyileşmesi
ve insan ömrünün uzamasıyla birlikte emeklilik
farklı bir anlam kazandı.Doğru cevap C'dir.

Bireyler bebeklik ve çocukluk yıllarında, ebeveynlerinin
çalışmaya yönelik tutum ve davranışlarından
etkilenerek işin ne anlama geldiğine
dair temel düzeyde bir anlayış geliştirmektedirler.
Meslek seçimi ve mesleğe yönelme konusundaki
kararlarını ise ergenlik döneminde vermektedirler. Doğru cevap D'dir.

İşi, bireylerin çalıştıkları kurumda belli bir ücret karşılığında
yerine getirmeleri beklenen görevler olarak
tanımlamak mümkündür. Doğru cevap B'dir.

Yapılan araştırmalar,çalışmanın, bireyler için düzenli bir gelir kadar toplumsal
statü, kimlik, yaşam doyumu, gibi daha karmaşık
anlamlara da sahip olduğunu işaret etmektedir. Doğru cevap E'dir.

Genç yetişkinler çalışma yaşamına uyum sağlama ve işin gerektirdiği rollere alışma ile meşgul iken orta yetişkinler kariyerlerinde ilerlemeye odaklanmaktadır. Yaşlılık ise işe alışmanın ve kariyer planlarının tamamlandığı, emekliliğe hazırlanma dönemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru cevap A'dır.

çalışma yaşamında yaşlı bireylerden sağlık açısından risk içermeyen, fiziksel performans ve teknoloji kullanımı gerektirmeyen rol ve görevler
beklemek en doğrusudur. İş yerinde yaşlı bireylerden beklentiler bilgi ve becerilerin kullanımına dayalı rol ve görevler talep etmek olmalıdır. Yaşlı çalışanlardan bilgi ve becerilerine yönelik görev beklentisinde bulunmak, bu bireylerin çalışma yaşamında daha uzun süre kalmalarını ve çalışma
yaşamında yaşlılardan daha fazla yararlanmayı
arttırmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Emeklilik kararı yaş, sağlık durumu ve ekonomik
düzeyin yanı sıra iş doyumundan da etkilenmektedir.Doğru cevap D'dir.

Hayal kırıklığı evresi: Bu evredeki bireyler
çalışma yaşamının anlamını ve önemini özlemektedirler.
Bu evredeki bireylerin, daha
çok çalışmanın verdiği üretkenlik ve yararlılık
duygusunu özledikleri belirtilmektedir.Doğru cevap C'dir.

Emeklilik dönemine uyumu
etkileyen biyolojik faktörler, sosyokültürel faktörler,
psikolojik faktörler ve ekonomik faktörler
bulunmaktadır.Doğru cevap D'dir.

Bireyler her zaman mesleklerini yapabilecekleri bir iş bulamayabilirler. Her birey öncelikle yaşamını sürdürebilmek, ihtiyaçlarını karşılayabilmek için mesleğini yapabileceği bir iş aramakta bulamayınca da farklı bir iş kolunda çalışmak zorunda kalmaktadır. Doğru yanıt D’ dir.

Çalışma yaşamı bireylerin mesleklerini, iş deneyimlerini ve kariyer planlarını içeren kapsamlı bir süreçtir. Bir başka ifade ile çalışma yaşamı iş, meslek ve kariyer ile ilişkili etkinliklerden oluşmaktadır. Günlük yaşama bakıldığında her bireyin çeşitli işlerle meşgul oldukları görülmektedir. İşi, bireylerin çalıştıkları kurumda belli bir ücret karşılığında yerine getirmeleri beklenen görevler olarak tanımlamak mümkündür. Çalışma yaşamında iş, bireylerin gelir elde etmek ve geçimlerini sağlamak amacıyla yaptıkları rolleri işaret etmektedir. Doğru yanıt C’ dir.

Emeklilik yıllarının sağlık sorunlarına ve artan bakım gereksinimine ev sahipliği ettiği düşünüldüğünde yaşlı bireylerin ekonomik koşullarının fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal yönlerden iyilik hâllerini etkilediği açıktır. Bir başka ifade ile bireylerin emeklilik dönemindeki sosyal güvenlik ile ilgili endişeleri onları gelire önem vermeye sevk eden faktörler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt A’ dır.

Emekli bireyler, iş yaşamının bitmesinden çok statülerini kaybetmekten dolayı sarsılmaktadırlar. Bu durum emekli bireylerin toplumdaki konumlarını yeniden yapılandırmalarını gerektirmektedir. Bu amaçla emekli bireyler, kendilerini değerli hissedebilecekleri bir sosyal çevre edinmeli ve kendilerini işlevsel hissedebilecekleri yeni roller geliştirmelidir. Doğru yanıt B’ dir.

Yaşlı çalışanlar fiziksel güç gerektiren rolleri yerine getiremeyecekleri ya da zorlanacakları için genellikle işyerlerinde bu tür rollerde yer almamaktadırlar. Bunun yanında genç çalışanlara kıyasla yaşlı çalışanlar için işyerindeki başlangıç ya da temel düzeydeki görevler de uygun değildir. Çünkü yaşlı çalışanlar mesleki becerilerde belirli bir uzmanlık kazanmıştır. Fiziksel güç ve deneyimle birlikte çalışma yaşamında yaşlı bireylerin rol ve görevlerinde belirleyici olan bir diğer faktör de teknolojidir. Yaşlı bireyler için yüksek düzeyde teknoloji becerisi gerektiren işler de uygun görülmemektedir. Bilindiği gibi yaşlı bireylerin teknolojik yenilikleri takip etmesi ve uyum sağlaması genellikle zordur. Tüm bu çerçevede çalışma yaşamında yaşlı bireylerden sağlık açısından risk içermeyen, fiziksel performans ve teknoloji kullanımı gerektirmeyen rol ve görevler beklemek en doğrusudur. Doğru yanıt B’ dir.

İş bireylere bir gelir ve bir statü sağlamaktadır. Ayrıca bireylerin kim olduklarının ve yaşam doyumlarının önemli belirleyicileri arasındadır. Bu nedenle çalışma birey için anlamlı bir etkinliktir. Ancak işin kişilikle ilgili bir kazanımından söz edilemez. Doğru yanıt C’ dir.

Genellikle 60 yaş civarında başlayan emekliliğin, birçok kişi tarafından yaşam boyu gelişim sürecinde kısa bir zaman dilimini kapsadığı düşünülmektedir. Oysa emeklilik sanıldığı kadar kısa bir dönem değildir. Günümüzde insan ömrünün uzamasının ve değişen çalışma koşullarının da etkisiyle emeklilik yılları yaşlı bireylerin gelişiminde kritik bir önem kazanmıştır. Çünkü emekliliğin uzaması, yaşlı bireylerin hem uzun yıllar boyunca hem de geniş ölçüde boş zamana sahip olacakları anlamına gelmektedir. Doğru yanıt E’ dir.

Emeklilik kararı yaş, sağlık durumu ve ekonomik düzeyin yanı sıra iş doyumundan da etkilenmektedir. İş doyumu bireylerin yaptıkları işi sevme düzeylerini işaret etmektedir. Doğru yanıt C’ dir.

Bireylerin emekliye ayrılma kararı üzerinde biyolojik faktörlerin etkisi büyüktür. Çünkü emeklilerin çoğu sağlık durumu elvermediği için işten ayrılmaktadır. Sağlık durumunun kötü olması ise bireylerin emeklilikten sonra kuracakları, yeni yaşam düzeninin önemli bir belirleyicisidir. Örneğin sağlık durumu bozulmuş olan bireyler emeklilik sonrasında boş zaman etkinliklerine katılma, sosyal etkinliklerde bulunma ya da yeni emeklilik rolleri geliştirme gibi süreçlerin dışında kalabilmektedirler. Bu nedenle, biyolojik bozulmaların düzeyi bireyin emeklilik yıllarındaki doyumunu ve uyumunu etkileyen temel faktör olarak görülmektedir. Doğru yanıt D’ dir.

Geçmişten günümüze emeklilik oldukça farklı bir boyut kazanmıştır. Geçmişte zor yaşam koşulları ve ağır çalışma şartları nedeniyle ortalama insan
ömrü bu günkünden kısa idi. Bu nedenle emeklilik dönemi de bu gün olduğundan daha kısa bir zaman dilimini içermekteydi. Bu koşullar altında emekli bireyler bir an önce emekli olmak ve son günlerini dinlenerek geçirmek istemekteydi. Ancak zamanla fiziksel güce dayalı ekonominin yerini bilgi toplumunun alması, bireylerin sağlık koşullarının iyileşmesi
ve insan ömrünün uzamasıyla birlikte emeklilik farklı bir anlam kazandı (Paquet, 2006). Üstelik çalışma koşullarının ve sağlık sektörünün gelişmesiyle birlikte emeklilerin sağlık durumları da geçmişte olduğundan daha iyidir.
Buna bağlı olarak günümüz emeklilerinin birçoğunun fiziksel etkinlikleri ve  bilişsel üretkenlikleri devam etmektedir. Doğru cevap D'dir.