YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 5

Üriner İnkontinansında davranışsal tedavi, yaşam şekli değişiklikleri ve medikal tedavi tercih edilmektedir. Bununla birlikte Medikal tedavi başlanmadan 3 ay kadar önce, yaşam tarzı değişiklikleri ve davranışsal tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Fayda görülmediği takdirde medikal tedaviye geçilebilir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Uluslararası İnkontinans Derneği 2002 yılında ‘her türlü istemsiz idrar kaçırma halini inkontinans’ olarak tanımlamıştır. Üİ yaşa bağlı olarak artış göstermesine karşın yaşlanma sürecinin bir parçası değildir. Yaşlı bireyde görülen Üİ’nin çoğunluğu birden çok ve tedavi edilebilir nedenlere bağlı gelişmektedir. Doğru cevap " A " dır.

Üriner İnkontinansı Olan Yaşlılarda Uygulanabilecek Davranışsal Tedavi Yöntemleri şunlardır : Diyet, Bazı yiyecek ve içecekler, Mesane Eğitimi, Alışkanlık Eğitimi (Zamanlı Miksiyon,Tuvalete Gitme Programı Oluşturma) ve İdrar Yapmayı Teşvik Etme dir. Doğru cevap " C " dir.

Kegel egzersizinin öğretileceği kişilerin; egzersizi  yapmaya istekli, bilişsel durumlarının iyi ve pelvik  tabanın nörolojik olarak sağlam olması gerekir. Doğru cevap " D " dir.

İlaç tedavisinin amacı; mesane kaslarının kasılmasını azaltarak istemsiz kasılma-ları önlemek, alt üriner sistemin depolama ve boşaltma işlevini kolaylaştırmaktır. Genelde kullanılan ilaçlar, antikolinerjikler, düz  kas gevşeticileri, kalsiyum kanal blokörleridir. Bakım verici ilaç tedavisi alan hastaya ilaç kullanımının amacını, kullanılacak ilacın hangi dozda ve ne sıklıkla alınacağını, ilaca bağlı oluşabilecek yan etkilerini anlatmalıdır. Doğru cevap " E " dir.

Antimuskarinik ilaçlar, mesane kapasitesini artırır ve mesane doluluğu suresince bazal asetilkolin salınımını bloke ederler. Dar acılı glokom, bozulmuş gastrik boşalma ve üriner retansiyonda kontrendikedir. Çeşitli doz ve formüllerde farklı
antimuskarinik ajanlar mevcuttur: darifenasin, propiverin, fesoterodin,  oksibutinin solifenasin, tolterodin ve trospiyum. Ağız kuruluğu, konstipasyon, görme bulanıklığı, taşikardi, sersemlik ve kogninif fonksiyonlarda azalmaya yol açabilirler. Doğru cevap " A " dır.

Şiddet İndeksi puanları karşılaştırıldığında sonuç istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). Çalışmada hastaların %35.5’inin Kegel egzersizlerini her gün  düzenli olarak yaptıkları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, 65 yaş ve üstü kadınlarda üriner inkontinansın  tedavisinde Kegel egzersizinin kullanılması
ve hemşirelerin hastalara Kegel egzersizlerini öğretmeleri önerilmektedir. Doğru cevap " B " dir.

Yapılan basit test ve alınan örnekle idrar kaçırma sebebi belirlenemezse ayrıntılı tetkikler yapılması gerekir. Basit tetkik olarak idrar tahili ve idrar kültürü uygula- nır ve çıkan sonuçlara göre hastaya ilaç tedavisi, pelvik taban kas egzersizleri, pelvik taban egzersizi yaptıran cihaz kullanımı, mesane eğitimi gibi tedavi yöntemleri uygulanarak idrar kaçırma problemleri düzeltilebilir. Doğru cevap " C " dir.

İdrar kaçırma sebebinin sistemin hangi bölgesindeki bozukluktan kaynaklandığı ortaya konur ve buna göre tedavi seçeneği belirlenir. Standart tedavilerle düzel-meyen idrar kaçırma vakalarında mesane asma ameliyatları, pelvik organ askı ameliyatları, üretra askı ameliyatları, mesane büyütülmesi, mesane içi botoks uygulaması gibi ameliyatlar uygulanabilir. Doğru cevap " D " dir.

Yaşlanmayla birlikte üriner sistemde gelişen fizyolojik değişiklikler şöyledir;
• Böbreklerin kütlesi ve fonksiyonel glomerül sayısı azalır.
• Renal korteksteki kan damarlarındaki atrofiye bağlı olarak böbreklere olan kan akımı azalır.
• Glomeruler bazal membranında kalınlaşmaya bağlı olarak nefronlara olan kan akımı, böbreklerin idrarı konsantre etme ve ph dengesini sürdürme yeteneği azalır. Glomerüler filtrasyon hızı düşer ve 80 yaşında %50 oranında azalmış olur.
• Detrusor kasının daha az kontraktil olması ve kısmen düzensiz kasılması nedeniyle
yaşlı bireylerde mesanenin tamamen boşalmaması, istemsiz mesane kasılmaları gibi sorunlar gelişir. Mesane kapasitesi azalır ve mesanede postmiksiyonel rezidü artar.
• İdrar yapmayı kontrol eden pelvik kaslar zayıflar.
• Mesanedeki afferent reseptörlerin yaşla birlikte duyarlılığı azalır. Yaşlılar, mesanenin
%90’ı dolmadan idrar yapma isteğinin farkında olmazlar

Risk faktörleri kadınlarda gebelik sayısı, histerektomi (uterusun cerrahi operasyon ile alınması), menopoz, erkeklerde bening prostat hiperplazisi (prostat bezinin büyümesi), geçirilmiş prostat ameliyatları, her iki cinsiyette yaş, obezite, mobilite bozuklukları, kognitif (bilişsel) fonksiyonların bozulması, sistemik hastalıklar, nörolojik hastalıklar, ilaçlar, kabızlık, depresyon, kronik öksürük, sigara, alkol ve kafein tüketimi olarak özetlenebilir.

Geçici Üriner İnkontinans Nedenleri
• Delirium (akut konfüzyonel bozulma-deliryum)
• Infection (idrar yolu enfeksiyonu)
• Atrophic vaginitis (atrofik vajinit-üretrit)
• Pharmaceutical (ilaçlar)
• Psychological (psikolojik nedenler)
• Excess fluids (fazla sıvı atılımı)
• Restricted mobility (hareket kısıtlılığı)
• Stool impaction (gaita tıkacı)

Üriner inkontinans için temel değerlendirme; ayrıntılı bir öykü alınması, fizik muayene, idrar tetkiki, en az 3 günlük mesane günlüğü tutulması ve postmiksiyonel rezidu (PMR) tayini ile yapılmaktadır.

İnkontinans tedavisinde yaşam tarzı değişikliği aşağıdakileri içermektedir:

Dehidratasyon ve hipotansiyonu önlemek adına günde 2 lt’ye kadar sıvı alımı sağlanması ve aşırı sıvı alımından kaçınılması, sigaranın bırakılması, alkol ve kafeinli içecek tüketiminin sınırlandırılması önerilir. İnkontinanslı hastalarda konstipasyon problemi ile sık karşılaşıldığından lifli gıda ve yeterli sıvı alınması önerilmelidir.

Mesane, mesane boynu, üretra, vajina ve rektumu destekleyen pubokoksigeal kaslarını güçlendirmek için kasın tekrarlı kasılmasını içeren Kegel egzersizi, sıkışma, miks ve stres tipi Üİ’si olanlar, yaşlılar ve beden kitle indeksi yüksek olanlarda etkilidir.

Kegel egzersizinin yararları;
• Pelvik taban kas gücünü arttırması
• Kas gücünü, tonüsünü ve elastikiyetini koruması
• Üretral kapanma basıncını ve direncini arttırması
• Üretral sfinktere ve detrusor kasına olan desteği arttırması
• Uterus ve pelvik organ prolapsusu, pelvik taban güçsüzlüğü ve Üİ gibi pelvik sorunları önlemesi
• Anal sfinkterin kas gücünü arttırarak barsak kontrolünü sağlaması
• Hemoroidal ağrıyı gidermesi, seksüel hassasiyetin artması ve cinsel problemlerin azalması
• Doğum sonrası vajinanın toparlanmasını sağlaması
• Doğumda epizyotomi ihtiyacını azaltması.

Medikal Tedavi
İlaç tedavisinin amacı; mesane kaslarının kasılmasını azaltarak istemsiz kasılmaları önlemek, alt üriner sistemin depolama ve boşaltma işlevini kolaylaştırmaktır. Genelde kullanılan ilaçlar, antikolinerjikler, düz kas gevşeticileri, kalsiyum kanal blokörleridir.

Yaş ilerledikçe hipertansiyon riski artar. Doğru seçenek E'dir.

Sıralanan unsurların tamamı hipertansiyon için risk unsurudur. Doğru seçenek A'dır.

Yaşla birlikte kan basıncında artma görülmesinin temel nedenleri arasında ise;

Büyük arterlerdeki elastisite kaybı

Atheroskleroz gibi farklı nedenlerle damarrijiditesinin artması

Kalpteki (kollejen lif ) yapısal değişiklikler

Kalp ileti sistemindeki bozukluklar

Kalbin hipertrofisi

Kanın yoğunluğu sayılabilir.

Doğru seçenek D'dir.