YAŞLILARDA GÖRÜLEBİLECEK SORUNLAR VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 20

DM’nin kronik komplikasyonları:

• Mikrovasküler komplikasyonlar (diyabetik nöropati, retinopati, nefropati)

• Makrovasküler komplikasyonlar (koroner arter hastalığı, serebral arter hastalığı, periferik arter hastalığı, renal arter hastalığı)

Hipoglisemi Durumunda Acil Müdahale:

Hastanın bilinci kapalı ise: Ağızdan şeker ya da başka bir şey verilemez (hasta sorulara ya da diğer uyaranlara cevap vermiyorsa bilinci kapalı demektir). Sağlık bakım biriminde damar yolu ile %25- 50 dekstroz ve cilt altı glukagon 0.5-1 mg verilir.

Hiperozmolar Hiperglisemik Non-Ketotik Koma (HHNK)

Çoğunlukla Tip 2 DM’de görülür. Glukozun 600 mg/dl fazla olması, serum osmolaritesinin 310 mosm/kg önemli olması, asidozun olmaması, serum bikarbonatının 15 nEq/l’den fazla olması ve nadiren plazmada ve idrarda keton cisimciklerinin görülmesi ile karakterizedir. İnsülin eksikliği ve yetersiz sıvı alımı nedenlerindendir ve yaşlılarda sıklıkla gelişebilir. Kan şekerinin yükselmesi hücrelerden daha fazla su çekilmesine neden olarak güçsüzlük, poliüri, polidipsi, nörolojik bulgular, hemiparezi, hemianopsi gelişmesine neden olabilir. Tedavide hızlıca damar yolunu açmak ve %0.9’lık NaCl’nin başlanması gerekmektedir. İdrar çıkışı izlenmelidir.

DM tanısı alan ve uzun yıllar diyabetik olarak yaşayan bireylerde kronik komplikasyonların gelişme riski yüksektir. hastalıklar bu grupta yer almaz.

DM’de egzersiz tedavinin önemli basamaklarından biridir.  Glukoz tüketimi için egzersiz
süresi en az 10 dakika olmalıdır. Haftada en az 3 defa ve 30 dakika sürmesi gerekmektedir.

İnsülin Uygulama Bölgeleri:
İnsülin emilimini etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar arasında insülin yapılan bölge, çevre sıcaklığı, egzersiz ya da masaj yapılması emilimi etkileyebilir. İnsülin uygulamasında bir hafta sağ, bir hafta sol bölge ya da aynı bölgede 3 cm aralıkla enjeksiyon yapılabilir.

Karın (hızlı emilim ve aktivitelerden az etkilenme): Göbek deliğinin etrafında bir el boşluğu kalacak şekilde enjeksiyon yapılabilir.

Bacaklar: İyluk ön ve yan yüzleri (yavaş emilim ve kolay uygulama)

Kollar: Üst kol lateral yüzleri (bacaklara göre daha hızlı emilim ve büyük çocuklarda uygun)

Kalça: Üst dış kadran (en yavaş emilim ve küçük çocuklarda uygun)

Ayak tabanı bu bölgelerden birisi değildir.

Levadopa ile protein tüketimi etkileşmektedir.

SVH travma dışı bir nedenle beynin bir bölümüne olan kan akımının yavaşlaması ya da durmasına yol açan bir durumdan kaynaklanan beyin hasarıdır. Kan akımı kesintiye uğradığında beyin oksijen ve besin desteğinden mahrum kalır ve hücre ölümü oluşur. Bu durumda bilişsel, duyuşsal, motor ve duygusal sorunlar ortaya çıkar. Nörolojik semptomlar 24 saatten uzun sürüyorsa, SVH tanısı konmaktadır.

İskemik SVH’da iki ana neden söz konusudur; a. Tromboz b. Emboli

Dünyada ikinci sırada ölüm nedeni olarak bildirilen SVH, Türkiye’de de dolaşım sistemi hastalıklarına bağlı ölüm nedenleri arasında %24.7’lik yüzde ile kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü global sağlık tahminleri raporunda ölümlerin 6.7 milyonunun SVH nedeniyle geliştiğini belirtmiştir. SVH tüm yaş gruplarını etkileyebilir. Bununla birlikte 65 yaş üstü bireylerde SVH daha sıktır ve 55 yaş üstü hem erkek hem de kadınlarda iki katına kadar çıkmaktadır.

SVH sonrası bireylerin %10’u tamamen, %25’i minör yetersizliklerle, %40’ı özel bakım gerektiren orta/ciddi düzeyde yetersizlikler deneyimlemekte ve %10’u ise uzun süreli bakım kurumlarında bakıma gereksinim duymaktadır. SVH beyini etkile- mesi nedeniyle bireyi bağımsız durumdan bağımlı duruma getirmekte ve bireyde fiziksel, sosyal ve ekonomik kayıplara yol açmaktadır.

İnme olgularının %30’undan emboli sorumludur. Emboli kalpten ya da ekstrakraniyal karotis arterlerden beyine gelebilen pıhtılardır. Pıhtı beyne ulaşınca ilerler ve küçük bir damarı tıkayarak SVH’a neden olur.

Hemorajik SVH zayıf beyin kan damarlarının yırtılmasını ve beyin içine ya da kafatası içinde bulunan boşluklara kanama sürecini ifade eder. Kanama nedenleri arasında hipertansiyon (yüksek tansiyon), anevrizma (damarlarda yırtılma), diabet ve travmalar sayılabilmektedir. Literatürde yetişkinlerde görülen hemorojik SVH türünün en önemli nedeninin hipertansiyon olduğu bilinmektedir.

SVH risk faktörleri değiştirilebilir ya da değiştirilemez risk faktörleri olarak sınıflandırılır. Değiştirilemeyen Risk Faktörleri yaş, cinsiyet, ırk, aile öyküsü/genetik, ailede SVH ya da geçici iskemik atak öyküsüdür.

SVH risk faktörleri değiştirilebilir ya da değiştirilemez risk faktörleri olarak sınıflandırılır. Değiştirilebilen Risk Faktörleri şunlardır: 

Kesinleşmiş Faktörler: Hipertansiyon, Diabetes mellitus, Kalp hastalıkları, Hiperlipidemi, Sigara

Kesinleşmemiş veya Yeni Risk Faktörleri
Metabolik sendrom, Alkol kullanımı, İlaç kullanımı ve bağımlılığı,  Pıhtılaşma hastalıkları, Doğum kontrol hapı kullanımı, Enfeksiyon
Migren, Uykuda solunum bozuklukları

Orta serebral arterde meydana gelen SHV belirtleri şunlardır:

Kardiyak (kalp) izlemi ile nabızların ve kan basıncının izlenmesi SVH’ın akut tedavisinde alınacak önlemlerdendir.

Bilinç Düzeyleri;

1. Bilinçli olma; uyanık ve farkında olma

2. Letarji: Uyarılarak uyanma, uykulu hal ve farkında olma

3. Stupor: Tekrarlayan ağrılı uyarılarla uyanma ve farkında olma durumu baskılanmış

4. Vejetatif (bitkisel hayat): Uyanık fakat farkında değil

5. Koma: hem uyanık hem de farkında değil.

Serebrovasküler hastalıklar (SVH), inme, felç ya da beyin krizi, apoplexy olarak adlandırılabilir. SVH travma dışı bir nedenle beynin bir bölümüne olan kan akımının yavaşlaması ya da durmasına yol açan bir durumdan kaynaklanan beyin hasarıdır. Kan akımı kesintiye uğradığında beyin oksijen ve besin desteğinden mahrum kalır ve hücre ölümü oluşur. Bu durumda bilişsel, duyuşsal, motor ve duygusal sorunlar ortaya çıkar.

Nörolojik semptomlar 24 saatten uzun sürüyorsa, SVH tanısı konmakta, 24 saatten daha kısa süreli bölgesel nörolojik defisit ya da geçici İskemik Atak (GİA) olarak
tanımlanmaktadır ve önem taşımaktadır.

Beynin bir bölgesine kan sağlayan arterin (atardamarın) daralması veya tıkanması sonucu o bölgeye kan gitmemesi nedeniyle gelişen patolojik duruma iskemik SVH denir. Tüm SVH’lerin yaklaşık %80- 85’i iskemiye bağlıdır. İskemik SVH’da iki ana neden söz konusudur; a. Tromboz b. Emboli

SVH Uyarıcı Belirtileri
Beş önemli uyarıcı belirtisi bulunmaktadır.
• Vücudun bir tarafında yüz, kol ve bacakta ani güçsüzlük ve zayıflık
• Baş dönmesi, denge ve koordinasyon kaybı
• Ani, şiddetli ve açıklanamayan baş ağrısı
• Ani konfüzyon (bilinç bulanıklığı) ve konuşma ve anlamada güçlük
• Bir ya da her iki gözde görmede bozulma