YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER

Üyelerin tamamının katılım sağlaması bir topluluğun sanal cemaat olarak değerlendirilebilmesi için oluşması gerekli olan koşullar arasında yer almaz. Herkesin olmasa bile makul sayıdaki üyenin katılım sağlaması yeterlidir.

19. yüzyılın basılı kültür, 20. yüzyılın elektronik kültür ve 21. yüzyılın da dijital kültür olarak adlandırılmasıyla; dijital kültürün neyi ifade ettiği ve içeriğinde neleri barındırdığı sorusu karşımıza çıkmaktadır. 1990’ların sonu ile gelişen dijital teknolojiler son zamanlarda giderek popülerleşmiş bir tanım olarak önümüze gelmiştir.

Liberal kuramın medyadan beklentisi:

Liberal kuram, medyanın kamu politikaları üzerinde dönüştürücü bir etki yapması, özgür basın idealinin demokratik yurttaşlığı geliştirmesi ve siyasi otoritelerin hesap verebilirliğini teşvik etmesi ideallerine dayanmakta ve bu  yaklaşıma göre demokrasilerde dinamik bir düşünce ortamı özgür basın tarafından yaratılmaktadır.

Alternatif medyanın yapısal özellikleri şöyle ifade edilebilir:
1. Alternatif medya dezavantajlı gruplar gibi küçük ölçekli yapılara özel bir önem verir.

2. Alternatif medya devletten de pazar  koşullarından da bağımsızdır. 

3. Alternatif medya yatay veya hiyerarşik bir yapılanmaya sahip değildir. İzleyici veya okurların demokratik katılımına her zaman açıktır.

 4. Alternatif medya kendi kendini temsil eder. Egemen söylemin dışında bir söyleme sahiptir.

Ünlü yazar George Orwell’in gazetecilik tarzı yerli haberciliğe oldukça yakındır.

İnternet ekseninde yeni iletişim teknolojileriyle gerçekleştirilen yeni toplumsal hareketler sayesinde insanlar artık; “çok hızlı bir şekilde bir araya gelme ve dağılma, yatay bir şekilde örgütlenmeyle öngörülemez davranışlarda bulunabilme, iç ve dış iletişimi önlenemez bir şekilde sürdürebilme; yerel eylemlerine küresel iletişim kanallarını kullanarak destek yaratabilme, küresel iletişim yetenekleriyle dünya kamuoyunu etkileyebilme ve iktidarlar üzerinde görülmemiş bir baskı yaratabilme gibi yeni güçlere sahip olmuştur.

İnternetin toplumsal hareketler üzerine etkisine iyimser yaklaşanlar:
Ekonomik, sosyal, kültürel ve bilişsel problemlerinin internet teknolojileri üzerinden çözüleceğini, politik süreçlerden ve karar mekanizmalarından dışlanan yurttaşların daha katılımcı ve şeffaf demokrasiye internet sayesinde kavuşabileceklerini savunurlar.

Sosyal medya araçlarının yapısal özelliği ve diğer geleneksel iletişim araçlarından farklı olarak bütün etkileşimlere açık olması, onun kolaylıkla yönlendirilebilir, provoke edilebilir ve amacından saptırılabilir bir araç haline gelmesini mümkün kılmaktadır. Bu durumda
hareketin kontrolü güçleşecektir ve varılan noktanın başlangıçtan çok farklı bir yerde olması eylemlere hem ülke içinde hem de uluslararası düzeyde
meşruiyet kaybı yaşatabilir.

Aynı konuda fikir beyan etmek ve toplumun diğer kesimlerini yapılan eyleme davet için kullanılan “hashtag”ler dünya çapında gerçekleşen “Occupy” eylemlerinde, Arap dünyasında 2011 yılında Arap Baharı adıyla ortaya çıkan siyasi çalkantılarda ve İspanya’daki ekonomik krizin sonucu
gerçekleşen Indignados ve Podemos eylemlerinde toplumsal hareketlerin vazgeçilmez unsuru olmuştur.

Castells'e göre; ağlar farklı biçimde oluşturulur, kent uzanımının işgali, hem yerel hem küresel olması, zaman dışı zaman, öfke kıvılcımları, hareketlerin viralliği, özdüşünümsellik, lidersizlik, programsızlık ağ oluşumunun özelliklerindendir.

Bir topluluğun sanal cemaat olarak değerlendirilebilmesi için Dawson bazı koşulların oluşması gerektiğini ifade etmiştir. Bunlar;
1. Üyeler arasında etkileşimin olması,
2. Üyeler arasındaki etkileşimin devamlılık arz
etmesi,
3. Üyelerin sabit bir kullanıcı adı (Nick) sahibi
olması,
4. Üyeler üzerinde sosyal kontrolün bulunması,
5. Sitedeki interaktivitelerin üyelerin ilgi alanlarına
uygun olması,
6. Paylaşılan düşünce veya aktivitelerin açık
alanda yapılması,
7. Herkesin olmasa bile makul sayıdaki üyenin
katılım sağlaması şeklinde sıralanabilir.

Change.org, kuruluşun CEO’su olan Benjamin Michael Rattray tarafından 2007 yılında kurulmuştur.

Alternatif medyanın haberciliğe bakışı haberi salt bilgi vermek olarak tanımlamamaktadır. Bu anlayışa göre haber sosyal bir olgudur, sivil toplumdan bağımsız hazırlanamaz. Ayrıca, haber içerikleri halkı olaylara eleştirel bakmaya sevk etmelidir ve haberci olayların arka planını görmezden gelmemelidir. Özetle, bu habercilik anlayışı halkın yararı için vardır ve her zaman halktan yanadır. Doğru cevap B’dir.

Radikal medya habercilik mesleğinin uygulanışı açısından ana akım medyadan oldukça farklıdır. Atton’ın bahsettiği ve “yerli habercilik” (native reporting) olarak tanımlanan teknik, radikal medya için çalışan bir gazetecinin olayları sunarken bir aktivist gibi davranması anlamına gelmektedir. Doğru cevap D’dir

Sosyal medya üzerinden girişilen eylemler fiziksel bir eylemi organize etmek için değilse çoğu zaman yapay ve kolay çözülebilir nitelikle olmaktadır. Sosyal medya kullanıcılarının bahsettikleri taleplerin büyük bir kısmı aslında kısa zamanda gerçeklemesi güç hedeflerdir ve sosyal gerçeklikte karşılıkları yoktur. Bunun yanı sıra, internet üzerinden yapılan ve tıklama merkezli eylemlerde, eylemci kitle çok kolay bir şekilde dağılabilir. Sokaktaki bir eylemdeki dostluk ve yoldaşlık bağları internet üzerinden gerçekleşen aktivizmde yoktur. İnternetin getirdiği teknolojik imkânlar sayesinde iletişim ve koordinasyon temelli gevşek bağlar kurulabilmektedir. İnternet, toplumsal hareketlerin konuları arasındaki geçiş hızını artırmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Ağ toplumu, temelde bir toplumun dijital kültürle bütünleşmiş olmasını, bunun nimetlerini gündelik hayatına uygulayabilir hale gelmiş olmasını ifade eder. Dijital aktivizm, içerisinde siyasal ve toplumsal bütün hareketleri barındıran, cep telefonları, tabletler, çeşitli usb araçlarından yararlanılarak dijital ağları kullanan faaliyetlerin tamamını kapsamaktadır. Aynı anda her yerde bulunan bilgisayar networklerinin, fiziki mekândan bağımsız, milyonlarca insanı “siberuzay”da bir araya getirmesi ile oluşmuştur. Türkçe’ye “tıklamacılık” olarak çevirebilecek olan clicktivism, sosyal medya üzerinden yapılan eylemlere sanal ortamda katkıda bulunma anlamına gelmektedir. Siberuzay terimi bilgisayarın ve onu kullanan insanların internet ve benzeri ağlar içinde kurduğu iletişimden doğan sanal gerçeklik ortamını anlatan metaforik bir soyutlamadır. Doğru cevap A’dır.

Egemen ideolojiden ve ana akım medyadan uzak bir duruş sergileyen radikal medya yapısı, hedefleri ve işleyişiyle birçok noktada yeni toplumsal hareketlerle benzeşmektedir. Ana akım medyayla kıyaslandığında radikal medyanın en çarpıcı özelliklerinden biri oldukça gevşek ve özerk bir iç yapıya sahip olmasıdır. Radikal medyanın toplumsal hareketlerle uyum içerisinde olan bu özelliği radikal medyayı yeni toplumsal hareketlerin yapısına benzer şekilde hiyerarşik bir yapıdan bağımsız kılmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Toplumsal hareketlerin gelişimini engelleyecek konulardan biri, sosyal medya üzerinden yapılan aslında oldukça pasif özelliğe sahip ve eylem sahasında karşılığı olmayan sanal eylemlerdir. Türkeçe’ye “dijital tembellik” olarak çevirebilecek olan “digital slacktivism”, pasif bir eylem türü olarak bir beğeni butonu veya bir paylaş butonuna tıklanmasıyla dünyaları değiştiriyor olduğunuzu hissettirmektedir. Doğru cevap A’dır.

A, B, C ve D seçeneklerinde ifade edilenler ağ toplumunun özellikleridir. Ağ toplumu küreseldir. İnternette sürekli küresel bir tartışmayı devam ettirirler. Bazen de eş zamanlı olarak bir yerel mekanlar ağında ortak küresel gösteriler düzenlenmesi çağırısında bulunurlar. Doğru cevap E’dir.

Savunuculuk, kampanya, raporlama, lobicilik, izleme, gösteri, hukuksal danışmanlık, kapasite geliştirme, ağ haritalama ve fonlama, dijital aktivist hareketlerin farklılaşan işlevleridir. Doğru cevap C’dir.