YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 15

Öyküler içerik olarak iki ayrı tasnif başlığı altında düşünülmektedir:

A. Gerçek öyküler
B. Hayalî öyküler

Doğru cevap A’dır.

Öykülerde anlatılanlar tür olarak üç ayrı başlık altında düşünülmektedir;

A. Tarihî olarak anlatılanlar
B. Duygulara bağlı olarak (dramatically) anlatılanlar
C. Ahlaki yönden eğitici olarak anlatılanlar

Doğru cevap B’dir.

Öyküler türe özgü metotlarla değil; romana öykünerek uyarlanan şahsi yaklaşımlarla çözümlenmektedir. Doğru cevap D’dir.

15. yüzyıldan itibaren yazılı edebiyatta da hikâyelere rastlamak mümkündür. Doğru cevap C’dir.

Halid Ziya, Türk romanının kurucu ismi olarak kabul edilir. Doğru cevap E’dir.

Dramatik değişimin 1960’larda başladığı ifade edilmektedir. Olaydan ve kronolojiden tümüyle uzaklaşılan bu dönem ve sonrası öykülere “izlenimler” hâkim olmaya başlar. Doğru cevap D’dir.

Lirik sıfatı, duygusal coşkunun yoğun olduğu, müzikal bir yapısı olan, konusunu genellikle aşk, yalnızlık, ölüm ve metafizik hassasiyetten alan şiirleri tanımlamak için kullanılır. Doğru cevap B'dir.

Epik; uzun, anlatısal şiirlere denir. Fetih, işgalden kurtuluş gibi savaşa ve mücadeleye dayalı bir konuyu, belirli bir mitik veya efsanevi bir kahraman etrafında işleyen şiirler, epik olarak sınıflandırılır. Doğru cevap E'dir.

Bir şiirde şair yerine onun yarattığı karakterler konuşuyor ve bu karakterler arasında bir diyalog gelişiyorsa o şiirin dramatik bir şiir olduğu söylenebilir. Nasıl lirikte dinleyici, epikte karakterler gizlenmişse dramatikte de şair gizlenmiştir. Okur, şairi veya onun yerine konuşan bir persona yerine, karakterleri izler; bu yüzden okur bir tiyatro izliyormuş hissine kapılır ki zaten dramatik şiir ile tiyatro oyunu arasındaki fark çok azdır. Doğru cevap D'dir.

Anlatı yapısı, bir şiirin dokusunu oluşturan ana bileşenlerden oluşur. Bunlar “imaj”, “ses”, “ritim”, “ifade tonu” ve “anlam”dır. Bir şiiri anlamlandırmak bu yapısal ögelerin birbiriyle olan ilişkilerini kavramak demektir. Doğru cevap A'dır.

Tipografi harflerin grafik özellikleridir. Bazı şairler bu özelliklerden bir anlatım aracı olarak yararlanır. Doğru cevap C'dir.

Metonimi dış dünyanın gerçekliğine tam anlamıyla yabancılaşmadan yapılan bir mecaz türüdür. Bir nesne veya olguya adıyla atıf yapmak yerine onunla doğrudan ilişkili olan bir şeyle atıf yaptığımızda metonimi yapmış oluruz. Doğru cevap A'dır.

Bir şeye adıyla değil, başka bir adla atıf yaptığımızda metafor yapmış oluruz. “Sevgilim kırmızı bir gül gibidir” sözü yalın bir benzetmedir. Oysa “Sevgilim kırmızı bir güldür” ifadesi bir metafordur. Doğru cevap B'dir.

İfade tonu şiirde konuşan sesin duygusal içeriği demektir. Bu içerik anlamın kavranmasında hayati bir öneme sahiptir. Eğer ifade tonundaki hissiyat anlaşılmazsa o şiir hakkında akla yatkın bir yorum yapmak güçleşir. Çünkü şiirin dil bilgisel anlamı ile ona yüklenen duygusal yük arasında bir fark vardır. Doğru cevap E'dir.

“Yeni Eleştiri” (New Criticism) 20. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan ve etkisini günümüze dek sürdüren biçimci bir edebiyat eleştiri ekolüdür. Doğru cevap E'dir.

Metin merkezli eleştiri yöntemi, olabildiğince nesnel bir şiir eleştirisi için ilk adım olarak görülebilir. Çünkü metin merkezli eleştiri, yukarıda sayılan hataları büyük ölçüde ortadan kaldırdığı için tutarlı ve anlamlı bir şiir yorumuna olanak tanıyabilir. Metin merkezli eleştirinin mantığı şuna dayanır: Bir edebî metin okurun karşısında âdeta bir nesne gibi durmaktadır. Yazardan, üretildiği çevrenin koşullarından ve okurun şahsi eğilimlerinden bağımsızdır. Doğru cevap A'dır.

Gerçek öykü. Cevap A'dır.

Meddah. Cevap B'dir.

Durum öyküsü. Cevap D'dir.

Küçülerek öykü. Cevap A'dır.