YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 19

Sanat, insanoğlunun varlığını değiştirir. Çünkü sanat, herkesin yaşamında olan araçları olduğundan bambaşka bir duyuş ve sezgiyle gören bir insan tarafından yaratılır ve ister onunla aynı zamanda ve ortamda olsun isterse arada binlerce yıl ve binlerce kilometre olsun, bir başka insan tarafından aynı/ ayrı duyuş ve sezgiyle algılanır. Her sanat eseri hem yaratıcısının hem de onu içselleştiren kişinin/kişilerin ürünüdür. Cevap E'dir.

Edebiyat, sözün estetiğidir. İnsanoğlunun dili salt günlük ve yaşamsal iletişim için değil, bilgi ve sanatsal haz için kullanması, insanlık tarihinin en
değerli dönemeçlerinden biridir. Doğru cevap E'dir.

Calvino, klasiklerin genellikle “yeniden okunan” kitaplar olduğunu söyler ve klasik eseri şöyle tanımlar: “Klasikler, gerek unutulmazlıklarıyla varlıklarını duyurduklarında gerek kolektif ya da bireysel bilinçdışı kılığına bürünüp belleğin katmanları arasına gizlendiklerinde, özel bir etki gösteren kitaplardır”. Doğru cevap D'dir.

Edebiyat, sadece roman, şiir, öykü, oyun gibi kurmaca türleri değil, gezi, günlük, mektup, yaşam öyküsü, özyaşamöyküsü, anı gibi yaşantısal türleri de içerir. Gezi, bir kurmaca türü değildir. Doğru cevap E'dir.

Edebiyat, sadece roman, şiir, öykü, oyun gibi kurmaca türleri değil, gezi, günlük, mektup, yaşam öyküsü, özyaşamöyküsü, anı gibi yaşantısal türleri de içerir. Doğru cevap A'dır.

Edebiyat, sadece roman, şiir, öykü, oyun gibi kurmaca türleri değil, gezi, günlük, mektup, yaşam öyküsü, özyaşamöyküsü, anı gibi yaşantısal türleri de içerir.  Doğru cevap A'dır.

Edebiyat, sadece roman, şiir, öykü, oyun gibi kurmaca türleri değil, gezi, günlük, mektup, yaşam öyküsü, özyaşamöyküsü, anı gibi yaşantısal türleri de içerir. Doğru cevap A'dır.

Deyiş kavramının Türkçede daha yaygın karşılığı üslup, Batı dillerinden gelen karşılığıysa stildir. Doğru cevap C'dir.

Belagat. Cevap A'dır.

Biçem bilim. Cevap B'dir.

Başlangıçta, romanlar görünüş itibarıyla destanlara benzemektedir. Ancak destanlar gerçek dışı ögelerle süslenmiş olsalar da tarihî olayları ve yaşamış kahramanları konu alıyordu.

Modern romanın ortaya çıkışı, Orta Çağ’ın sonlarında orta sınıf olarak da adlandırılan burjuvazinin genişlemeye başlaması ve Rönesans’tan sonra hızla yükselişe geçmesiyle bağlantılıdır. Roman türünün gelişimiyle burjuva değerlerinin egemen olmaya başlaması arasında ilginç bir koşutluk gözlemlenir. Burjuvazi sayesinde gelişen ticaret, zamanla, kapalı bir ekonomi ve toplum sistemi olan feodalitenin çözülmesine yol açarak Rönesans’la birlikte yeni bir toplum algısının ve dünya görüşünün ikamesine sebep olur. Daha gerçekçi ve ayakları yere basan Rönesans insanının sahneye çıkmasıyla şövalye romanları içerdikleri olağanüstü ve gerçek dışı boyutları yüzünden itibar kaybeder.

Cervantes’in Don Kişot’uyla şövalye romanlarını hicvetmesinden önce, XVI. yüzyılın ortalarında pikaresk roman ortaya çıkar. Avare, gezgin serseri anlamına gelen le picaro bu romanlara adını veren marjinal tiptir. Düzenin dışında ve gerçekçi bir hayatı olan bu tiple, Lazarillo de Tormes’un Hayatı (La Vie de Lazarillo de Tormes) adlı eserde, Mateo Aleman’ın Guzman d’Alfarache’ında ve Quevedo’nun El Buscon adlı ünlü İspanyol pikaresk romanlarında karşılaşılır. Bu romanlar, XVIII. yüzyılın ünlü romanlarına kaynaklık etmişlerdir: İngiltere’de Daniel Defoe’nun Moll Flanders’i (1722), Fielding’in Tom Jones’u (1749); Fransa’da Lesage’ın Gil Blas (1715- 1735) ve Diderot’nun Jacques le Fataliste’i (Kaderci Jacques, 1765) ile Marivaux’nun Le Paysan parvenu (Sonradan Görme Köylü 1734-1735) adlı romanları pikaresk karakter taşır.

XVI. yüzyılda Fransa’da Rabelais, "Gargantua" ve "Pantagruel "adlı fantastik eserleriyle romana yeni bir boyut getirir. Bir dev ailesinin serüvenlerinin anlatıldığı, köhnemiş değerleri ve kurumları hicveden eser, özellikle kilise ve yargıya yöneltilmiş eleştirilerle doludur. Modern romana geçiş çizgisinde Rabelais öncü bir şahsiyet olarak belirirken ondan yaklaşık yüzyıl sonra gelen Cervantes modern romanın doğuş noktasında yerini alır.

Don Kişot, bireyin ortaya çıkışını haber vererek modern romanın temel karakteristiğini taşıması bakımından bir ilktir. Bundan böyle roman, eskiyen değerler ile yeni değerlerin arasında kalmış, tek başına kaderini yapmaya çalışan bireyin serüveni olarak yoluna devam eder.

Tarihsellik, çoğulculuk, doğaya ve çevreye uyum postmodernizmin temel ilkeleridir. Postmodernizm, bütün yerine parçayı öne çıkarır; bütünlük ve aynılık yerine çoğulculuğu esas alır.

Bir romanda üçüncü tekil kişi anlatıcının, roman kahramanının ya da kişilerin zihni aracılığıyla, onların gördüklerini, düşündüklerini aktarması durumuna yansıtıcı bilinç denir.

Hikâyede geçen zaman saniye, dakika, saat vb. ile ölçülür. Anlatının (romanın) zamanı satır, paragraf, sayfa ile ölçülür. Bu ikisi arasındaki ilişki, yani hikâyedeki zamanın dilsel zamana aktarılması dört biçimde gerçekleştirilir:1. Özetleme (sommaire), 2. Sahneleme (scène), 3. Duraklama (pause), 4. Eksilti (ellipse). Görüldüğü gibi bunlar arasında D seçeneğinde verilen "İleri sapım" yer almamaktadır.

Pastiş, bir sanatçının bütün bir eserini veya onun bir bölümünü alıp üslup bakımından taklit edilmesi ve ona benzer bir eser yazılması esasına dayalıdır. Aslında postmodernizm öncesinde bir yazma kusuru olarak kabul edilen bu durum, postmodernizmin özgünlüğü ortadan kaldırmak amacıyla bilinçli bir biçimde kullandığı bir teknik hâlini almıştır. Postmodern romancı pastişi, taklit ettiği sanatçının kusurlarını göstererek alay etme veya takdir ettiği bir sanatçının üslubunu örnek alarak metnini zenginleştirme amacıyla kullanmaktadır.

Sanatın malzemesi dil olduğunda, ortaya çıkan ürün edebiyattır (yazındır). Dolayısıyla insan dilin hem gündelik kullanımının hem de sanatsal kullanımının içindedir.