YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II

Dili özel ve özgün bir kullanışlı biçimi olan üslup konuyu, duygu, düşünce ve hayalleri anlatış; ifade ediş, dile getiriş tarzıdır. Bir şairin kendine özgü tutumu, deyişi söyleyiş biçimi onun üslubunu verir. Üslup çok sade ise, anlaşılabilirse buna yalın üslup denir.

Kinaye, asıl maksadı dolaylı ve kapalı bir şekilde ifade eden söze denir.

İstiare (eğretileme), bir sözcüğün anlamını geçici olarak başka bir sözcük hakkında kullanma olarak da tanımlanabilir.

Şiirde dilin iletişimsel kullanımının ötesinde bir işlevi vardır. Şair, duygusal ve imgesel yönü ağır olan bir dil kullanır. Bu dil, alışılmış düzeninden sapmalar da gösterebilir. Ve bu şairden şaire farklılık gösterir.

İmge, okuyucunun gözünde özgün ve çarpıcı görüntüler oluşturmaktır. Şiiirde soyut görüntü, genel olarak imge ve simgelere dayalı olarak gerçekleştirilir. İmgenin gücü şiirin gücünü yansıtır.

Nazım şekli (Naz›m Biçimi): şekil için “form”, “biçim”, “dış kalıp”, “dış yapı”, “çerçeve”, “içeriğin iskeleti”, “şiirin kompozisyonu” gibi karşılıklar da kullanılmaktadır. Şekil, şiiri bir ölçüye göre biçmektir. Şiirin nazım şekli , onun organik yapısını oluşturur. Genelde mısraların kümelenişi ve kafiyelerin sıralanış düzeni olan şekil, söz unsurlarını mümkün olan en uygun biçimde şiirde yerleştirmek düzenlemek, toparlamak ve yaymaktır. Mısraların sayısına, öbeklenişine ve kafiyelerinin düzenine göre şiire yerleştirilmesine o şiirin nazım şekli (nazım biçimi) denir.

Dil sapmaları (kelime), ifade ya da cümle yapılarında bilinen kuralları ve alışılmış yapılara aykırı olarak kimi değişiklikler, bozmalar, türetmeler, uydurmalar yapılması, genel olarak kuralları sabit dile yazıma aykırı sapmalar olarak değerlendirilir.

izlek, şiirde göze çarpan,dikkati çeken özet fikirdir. Konunun şaire özgü bir biçimde görünüşü, yorumlanışı ve değerlendirilişi izleği verir.

Metinlerarasılık kuramı, her metnin kendisinden önce veya aynı dönemde yazılan başka metinlerin yeni bir sentezi olduğu görüşüne dayanır. Bu anlayışa göre her metin çok sayıda metnin kesiştiği yerde bulunur. Burada metnin özgün olmadığı ve değersizleştiği gibi bir anlam bulunmuyor. Tam tersine türlü yollarla ve kaçınılmaz olarak başka metinlerle ilişkisi olan metnin bu özelliği, onun edebîliğinin bir ölçütü olarak görülür.

Şiirde üzerinde durulan, başka şairlerin de hakkında şiir ürettikleri, genel, evrensel, nesnel malzemeye konu denir.