YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II

Türk edebiyatının Batı medeniyeti tesirleri altındaki  devresi için 1859-1860 başlangıç tarihi olarak kabul edilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

17. yüzyıl sonlarından itibaren Osmanlı’yı değişime yönelten asıl sebep, savaşlarda almaya başladığı mağlubiyetler ve bunun arkasından gelen toprak kayıplarının devlet onurunda açtığı derin yaradır. Bir imparatorluk olarak varlığını ve büyüklüğünü sürdürme, toprak bütünlüğünü koruma zorunluluğu, bu değişimlerde önceliğin bilimsel, kültürel ve hatta sosyal bir yenilenme olmaktan çok daha önce, askerî alanda olmasının temel sebebidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tercüman-ı Ahval gazetesi

Sefirlerin yazdıkları gezi yazılarıdır.

1718-1730

Sultan III. Ahmet / Sadrazam Damat İbrahim Paşa

İngiltere

Sultan III. Selim / Sadrazam Melek Mehmet Paşa

Vankulu Lügâti

1789

Topçu Ocağının kurulması

Milliyetçilik ile insan hak ve hürriyetleri

III. Ahmet (1703-1730), Lale Devri (1718-1730) olarak bilinen ve önemli ıslahatların yapıldığı dönemin sultanıdır. Sultan III. Ahmet, sadrazamı Damat İbrahim Paşa ile önemli yeniliklere imza atarlar.Bu dönemde Batı’nın önemli merkezlerine ilk olarak Osmanlı elçileri gönderilir ve matbaa açılarak ilk kitapların basımına geçilir. Yalova’da kâğıt, İstanbul’da kumaş ve çini imalathaneleri kurulur. Ancak bütün bunlardan önemlisi Batı’nın düşünce birikimini anlamak üzere bir tercüme heyeti oluşturularak tercüme seferberliğinin başlatılmasıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Matbaa Sultan III. Ahmet döneminde kurulmuştur.

Sultan I. Mahmut döneminde Humbaracı Ahmet Paşa’nın yönlendirmeleri ile de askerî ıslahata hız verilirmiş, topçu ve humbaracı ocakları yeniden düzenlenmiştir.

Yenilikçi bir sultan olarak III. Mustafa’nın da ıslahatı orduya yönelik olur. Onun döneminde Baron de Tott’un yardımları ile yeni bir askerî birlik kurulması sağlanmıştır.

Sultan I. Abdülhamit dönemindeki bütün bu olumsuzluklara rağmen ordu ile ilgili düzenlemeler sürdürülmüş ve Mühendishane-yi
Bahri-yi Hümayun (1775) açılmıştır.

III. Selim döneminde Mühendishane-yi Bahri-yi Hümayun genişletildiği gibi Mühendishane-yi Berri-yi Hümayun kurulmuştur (1795).

V. seçenekte verilen bilgi çeldirici olarak kullanılmıştır. Tercüme heyeti tarafından tercümesi yapılan eserlerden pek azı Batı dünyasından seçilmiş, eserlerin büyük kısmının bilimsel ve felsefi olmaktan çok dinî içerik taşımaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İkdü’l-cümân fî Tarihi ehli’z-zamân:Damat İbrahim Paşa’nın başlattığı tercüme faaliyetinin ilk ürünüdür. Sadrazam İbrahim Paşa kendisine sunulan bu eseri okuyup beğenmiş ve Sultan III. Ahmet adına hemen tercüme edilmesini istemiştir. İmam Aynî’nin Aynî Tarihi adıyla da bilinen bu eser, Arapça yazılmış 24 ciltlik bir dünya tarihidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Türk edebiyatı sefaretnamelerle 18. yüzyılda tanışır. Sefaretnameler, Osmanlı’nın Batı’yla karşılaşmaları sırasında doğmuş ve iki dünyanın, tanışma ve yakınlaşmalarını idare eden devlet görevlileri tarafından kaleme alınmış bir yazı biçimidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Vankulu Lügati: İbrahim Müteferrika matbaasında basılan ilk eser, bu sözlüktür. İsmail Bin Hammad el-Cevheri’nin Muhtarü’s-Sahah adını taşıyan Arapça sözlüğünün Türkçeye çevirisidir. Çeviri Muhammet bin Mustafa el-Vani tarafından yapılmıştır. Bu sebeple de Vankulu Lügati adıyla tanınmaktadır. Vankulu Lügati hacimli bir eser olduğu için hattatların istinsah etmekten çekindikleri bir kitaptır. İbrahim Müteferrika matbaasında ilk olarak bir sözlük basmak suretiyle bir yandan dinî olmayan kitapların basımı şartıyla verilen izne sadık kalmış ve güven kazanmış olur. Diğer taraftan da bu sözlüğü basıp Arapça öğrenmekte olan genişçe bir kitlenin kullanımına sunarak onları kazanmış olur. İbrahim Müteferrika sözlüğün sonuna, matbaanın ne denli önemli olduğunu anlatmak için kaleme aldığı ve devrinin ileri gelenlerine sunduğu “Vesiletü’t-Tıbaa” adlı layihasını da eklemiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

I. Mahmut, askerî alandaki ilk yenilikleri yapma cesaretini gösteren sultandır. Onun bu konudaki akıl hocalığını Humbaracı Ahmet Paşa yapar. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Fransız İhtilali, etki alanına aldığı her yerde öncelikle hürriyet ve eşitlik fikrini yayar. Bu, siyasal yapılanma açısından Orta Çağ imparatorluk anlayışlarına ait “monarşik düzen”in çökmesi demektir. Monarşiyle idare edilen Osmanlı, önce Tanzimat Fermanı’nı (1839), sonra da Islahat Fermanı’nı (1856) ilan etmek zorunda kalır. Doğru yanıt A seçeneğidir.