YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 6

Çağdaş Yapısal Örgüt Teorisi’nin temel varsayımları şöyledir:

Biçimsel olmayan örgütler, bireylerin başkalarıyla bir arada olma isteklerine dayanan sosyal bir güdüyle ortaya çıkmaktadır. Biçimsel olmayan örgütlerin oluşumunda, benzer yörelerin insanı olmak, belli alanlarda çıkar birliği etmiş olmak, benzer mesleklerde çalışıyor olmak veya bazı konularda fikir birliğine varmış olmak gibi nedenler rol oynamış olabilir. Biçimsel olmayan örgütlerin, herhangi bir resmî dayanağı yoktur. Biçimsel olmayan örgütler, biçimsel örgütler bünyesinde var olabilecekleri gibi, böyle bir ortam olmadan da oluşabilirler. Örgütsel anlamda biçimsel olmayan örgütler, yöneticiler tarafından dikkatle izlenmeli ve varlıklarından haberdar olunmalıdır. Biçimsel örgütün, örgütsel amaçlar doğrultusunda yöneltilmesi etkili bir liderin en önemli özelliklerinden biridir. Liderlik sürecini başarıya ulaştıran en önemli ön koşullardan birisi, biçimsel olmayan örgütü doğru analiz edebilmektir

Örgüt içinde yer alan bireylerin, kendi uzmanlık alanlarına giren konularda danışmanlık hizmeti vermeleri, kurmay yetki kullanımı olarak düşünülebilir. Kurmay yetkinin kaynağı belli bir alanda sahip olunan uzmanlıktır. Komuta yetkisi gibi, zorunlu yaptırıma dayanan bir gücü yoktur.

Komuta zinciri, örgüt bünyesinde yer alan tüm birim ve bireyleri birbirine bağlayan bir yetki ilişkidir. Bu yetki ilişkisi kimin kime karşı sorumlu olduğu konusunda da belirleyici olmaktadır. Komuta zinciri içinde yer alan her birey bir üste karşı sorumlu olmalıdır. İfade edilen bu ilke, komuta birliği olarak anılmaktadır.

Yönetim alanının genişliği, örgütten örgüte önemli farklılıklar gösterebilmektedir. Yapılan iş, yakın denetim gerektiriyorsa yönetim alanı daralacak, tersi durumda ise yönetim alanı genişleyecektir. Yönetim alanının geniş olmasına neden olan, bir başka deyişle yakın denetim gerektirmeyen durumlar şöyledir:

Yönetim alanının geniş veya dar olması, örgütsel yapının basık veya sivri olması na neden olmaktadır. Geniş yönetim alanına sahip örgütler basık, dar yönetim alanına sahip örgütler ise sivri bir örgütsel yapıya sahiptir

Örgütlemenin en önemli alt süreçlerinden biri, bölümlendirmedir. Bölümlendirme süreci kapsamında, örgütsel amaçlara ulaşmak için yapılması gereken görevler belli açılardan gruplandırılmakta ve gruplandırılan bu görevler belli bölümlerin sorumluluğuna verilmektedir. Bölümlendirme süreci neticesinde ortaya çıkan yapının etkili ve verimli olabilmesi için bazı ilkelerin göz önüne alınması gerekmektedir. Bu ilkeler şöyle özetlenebilir:

Örgüt şemalarının hazırlanması, belli kurallara uyulmasını gerekli kılan bir süreçtir. Örgüt şeması hazırlanırken uyulması gereken temel kurallar şu şekilde sıralanabilir:

Hiyerarşi İlkesi: Örgütlerde yetki ve sorumluluk, üst yönetim düzeylerinden alt yönetim düzeylerine doğru kesintisiz bir şekilde aktarılmaktadır. Örgüt içindeki yetki ilişkileri açık ve net bir şekilde belirlenmelidir. Her birimin veya bireyin sahip olduğu yetki ve türü, tüm örgüt tarafından bilinmeli ve hiyerarşik düzen, bu yetki ilişkileri çerçevesinde yürütülmelidir