YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 9

Örgüt, belli sınırlar çerçevesinde, ortak bir amaç etrafında toplanmış, iki veya daha fazla bireyden oluşan yapısal bir bütündür. Örgütleme kâr, devamlılık ve sosyal fayda gibi örgütsel amaçlara ulaşılabilmesi için yapılması gereken işlerin ve bu işleri yapacak kişi ve/veya bölümlerin belirlendiği, işlerin yapılması adına uyumlu bir çalışma ortamının yaratıldığı ve söz konusu bu işlerin yapılabilmesi için gerekli olan maddi ve beşeri kaynakların örgüt bünyesine uygun yayılımının sağlandığı bir süreçler bütünüdür.

: Biçimsel olmayan örgütler, bireylerin başkalarıyla bir arada olma isteklerine dayanan sosyal bir güdüyle ortaya çıkmaktadır. Biçimsel olmayan örgütlerin oluşumunda, benzer yörelerin insanı olmak, belli alanlarda çıkar birliği etmiş olmak, benzer mesleklerde çalışıyor olmak veya bazı konularda fikir birliğine varmış olmak gibi nedenler rol oynamış olabilir. Biçimsel olmayan örgütlerin, herhangi bir resmî dayanağı yoktur.

Biçimsel örgütler sosyologlar tarafından üç alt başlık altında incelenmektedir (Öztekin, 2010, s.87): • Birincil Örgütler: Kamu kuruluşları, • İkincil Örgütler: Kâr, kazanç ve büyüme amaçlı özel sektör örgütleri, • Üçüncül Örgütler: Sivil toplum örgütleri.

Uzmanlaşma ve iş bölümü sonucunda örgütsel yapıda belli alanlarda uzmanlaşmış bireylerden oluşan bölümler oluşmaktadır. Bu tür fonksiyonel (işlevsel) bölümlerde görev yapan bireyler, kendilerine komuta yetkisi ile bağlı olmayan diğer bireyler üzerinde uzmanlık konularıyla ilgili olarak emir verme yetkisine sahip olabilmektedir. Bu tür emir verme yetkisi fonksiyonel yetki olarak adlandırılmaktadır.

Yetki devrinin yararları: • Yöneticiler yetkilerinin bir bölümünü astlarına devrederek aşırı iş yükünden kurtulmaktadır. • Astlar verilen görevleri yerine getirerek kendilerini gelecekteki daha üst düzey görevlere yönelik geliştirmektedir. • Yetki devredilen astların öz güvenleri artmakta ve sorun çözme kapasiteleri gelişmektedir. • Yetki devri örgütsel sorunların bu sorunları bizzat yaşayanlar tarafından çözümlenmesine imkân sağlamaktadır.

Aşamaları: • Amacı gerçekleştirmek için yapılması gereken iş, görev ve faaliyetlerin belirlenmesi, • Görevlerin anlamlı bir şekilde gruplandırılması ve birbirleriyle ilişkilendirilmesi neticesinde işlerin oluşturulması, • İşlerin belli ölçütlere göre bir araya getirilmesiyle iş gruplarının ve yapılması gereken faaliyetlerin tanımlanması, • Yapılacak işlerin örgütsel seviyeler itibariyle gruplandırılması ve her seviyeye ilişkin mevkilerin oluşturulması, • Bu mevkiler arasında yakın ilişki ve benzerlik olanlarının bir araya getirilerek bölümlerin oluşturulması, • Ortaya konan her türlü görev, iş ve iş grubuna ilişkin tanımların yapılması, • Bu tanımların gereği olan işgörenlerin bulunup seçilmesi

Her biçimsel örgüt, belirli bir amacı yerine getirmek üzere kurulmuştur. Örgütün genel amacı açık bir şekilde ortaya konmalıdır. Örgütleme sürecinde alt kademeler oluşturulurken ve astlar bu kademelerde çalışmak üzere görevlendirilirken örgütün genel amacının farkında olmaları sağlanmalıdır. Örgütsel yapı, bir amaçlar hiyerarşisi şeklinde düşünülebilir. Bu hiyerarşik düzen içinde, üst düzey stratejik amaçlarla, daha alt seviyelerdeki taktiksel amaçların uyumlu olmasına dikkat edilmelidir

Planlama, örgütlem sürecinin ön koşuludur. Planlama sürecini veri olarak değerlendirmekte ve neyin, nasıl yapılması gerektiğine ilişkin çözümler üretmektedir. Bu açıdan, örgütleme yönetim sürecinin temel bir bileşenidir.

Astlara bir işin yapılması için gerekli olan görevlerin verilmesi yetki devrinin getirdiği faydalar arasında değildir.

Komuta Yetkisi, Kurmay yetki ve Fonksiyonel Yetki verilen seçenekler içerisinde doğru olanıdır.

Örgütlerin Merkezi ve merkezkaç şekillerde yapılanmasının önemli odak noktası karar verme yetkisinin örgütsel düzeyler arasındaki konumudur.