YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 15

Örgütler çevreden aldıkları girdileri kendi bünyelerinde yaptıkları işle ilgili olarak bir dönüştürme sürecine tabi tutmaktadırlar. Dolayısıyla doğru cevap E şıkkıdır.

Durumsallık yaklaşımını klasik yönetim teorilerinden farklılaştıran temel noktalar şöyledir:
• Durumsallık yaklaşımının temel amacı evrensel ve gelecek odaklı çözümler
üretmek değil, örgütün içinde bulunduğu koşullara ilişkin yapısal çözümler
üretmektedir.
• Durumsallık yaklaşımına göre örgüt yapısı çeşitli içsel ve dışsal koşulların
bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
• Durumsallık yaklaşımında örgüt yapısı bağımlı değişken olarak ele alınmaktadır.
• Durumsallık yaklaşımı evrensel bir en iyi arayışı değil, koşullar bağlamındaki
en iyinin arayışıdır.
• Durumsallık yaklaşımı örgütü açık bir sistem olarak ele almaktadır. Bir
başka deyişle, örgütsel sistemlere ilişkin bir önceki bölümde yapılan bütün
açıklamalar, durumsallık yaklaşımında da geçerliliğini korumaktadır.

Örgütleme sürecinde öncelikle işletme amaçlarına yönelik yapılacak işlerin belirlenmesi gerekmektedir.

Örgütleme işlevinin doğru yürütülebilmesi için denetleme alanı adlı bir ilke bulunmamaktadır.

Soruda geçen zaafiyetler fonksiyonel bölümleme yapılmış işletmelerde meydana gelebilmektedir.

İleriye Yönelik Denetim: Bu denetime “ön denetim” veya “önleyici denetim” de denilmektedir. İşletmede faaliyetler gerçekleşmeden önce kullanılacak girdi­lerin denetlenmesi ile yapılır. İleriye yönelik denetim işletmelerde koruyucu bir nitelik taşır. Üretim süreci için gerekli olan tüm girdiler denetlenerek hataların en aza indirilmesi sağlanır. Bu denetimin amacı girdilerin kalitesini garanti altına alarak hata oranını azaltmaktır. İşletmelerde ön denetim birimleri materyal dene­timleri, personel seçme denetimleri ve sermaye denetimleridir.

Eşzamanlı Denetim: Birbiri ile bağlantılı ve eş zamanlı faaliyetlerin her aşa­masındaki işler incelenir ve eğer aşamalarda sorunlar saptanırsa eş zamanlı olarak çözümlenmesi sağlanır. Genellikle gözlem yapılarak ya da yönetici ile faaliyetten sorumlu çalışan arası görüşme ile sorunlar saptanmaya çalışılır. Alt kademe yöne­ticileri zamanlarının çoğunu bu faaliyet için harcarlar.

Geriye Yönelik Denetim: Faaliyet sonuçlarına odaklanan ve sorunları ger­çekleştikten sonra çözen ve en yaygın biçimde kullanılan geleneksel denetimdir. Ürünler elde edildikten sonra standartlarla karşılaştırılır. Son denetimde eş za­manlı denetimdeki gözlemin aksine sayısal ve istatistiksel bilgiler denetlenir. Son denetimler, işgücünün değerlendirilmesini, bireyi bölüm ya da birim için belirtil­miş kotaları (performans hedefleri), kalite denetimlerini, proje denetimlerini ve finansal analizleri içerir.

Denetim süreci, mevcut faaliyetteki sapmaları düzeltmek amacıyla önceden belir­lenmiş standartlarla faaliyetleri karşılaştırma sürecidir. Bu nedenle denetim bir­takım süreçlerden oluşur. Denetim süreci başlıca dört aşamadan oluşur. Bunlar; amaç, plan ve politikaların ışığında standartların belirlenmesi, yapılan faaliyetlerin ölçülmesi, yapılan faaliyetlerin sonuçlarının önceden belirlenen standartlarla kar­şılaştırılması ve düzeltme kararı verme aşamalarıdır.

Hukuki denetim: İşletmelerin yapılanmaları ve işleyişleri önceden kurallarla belirlenmektedir. Örgütlerin yapı ve işleyişlerinin kurallara uygun olup olmadığı­nın denetlenmesine hukuki denetim denir.

Kurumsal denetimin unsurları şunlardır:

Bürokrasi Odaklı Denetim Sistemi, merkezi odaklı bir sistemdir ve çalışan­ların önceden belirlenen kurallara ve yönetmeliklere uymaları beklenmektedir. Bu denetim sistemi ile çalışanların davranışlarını etkilemek, işletmenin amaç ve hedeflerine ulaşmak ve genel başarıyı değerlendirmek hedeflenir. İşletmeler he­deflere ulaşabilmek için işletme içi çeşitli kurallar, politikalar, ast-üst ilişkileri ve hiyerarşisi, yazılı belgeler ve ödül sistemi gibi etmenlerden yararlanır. Bu sistemin temeli, prosedürlere uyarak yapılan görevlerin, işletme hedeflerine sorunsuz va­rılabileceği görüşüdür.

Kaplan ve Norton araştırmaları sonucunda şirket performansında en az dört bo­yutun dengeli olarak ortaya konulması gerektiğini vurgulamışlardır: Finansal bo­yut, müşteri boyutu, içsel süreçler boyutu ve öğrenme boyutu.

Devlet Denetleme Kurulu: Cumhurbaşkanı’na bağlıdır. Devlet Denetleme Kurulu’nun görevi, Cumhurbaşkanı’nın isteği üzerine tüm kamu kuruluş ve kurumlarında, kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek teşekküllerinde, kamuya yararlı der­neklerde ve vakıflarda her türlü inceleme, araştırma ve denetlemeler yap­maktır

İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir:

Katz ve Kahn’a göre örgütler, beş farklı alt sistemden meydana gelen bir bütündür. Bu alt sistemler;

Sistem yaklaşımı öncelikle örgütleri çevreleriyle ilişkili birer alt sistem olarak değerlendirmesiyle farklılaşmaktadır. Daha önceki dönemlerde bilindiği gibi örgütsel konular çevresel etkilerden izole edilerek araştırma konusu yapılmıştır. Sistem yaklaşımının getirdiği ikinci yenilik ise sistem ve alt sistemler arasındaki ilişkilerin de örgütsel analize konu edilmesidir. Bilindiği gibi bir gemi filosunun hızını, o filoda yer alan en yavaş gemi belirlemektedir. Yöneticiler sistem ile alt sistemler arasındaki karşılıklı ilişkileri etkili bir şekilde yöneterek örgütün performans düzeyini yukarı çekebilirler. Sistem yaklaşımıyla örgütsel analiz bağlamında yaşanan bir diğer yenilik de tüm analizin bütüncül bir bakış açısıyla yürütülmesidir. Bu bütüncül bakış açısı hem sistemin içindeki faktörleri (değişkenleri) hem de sistemin çevresinde yer alan faktörleri (parametreleri) analize konu etmekte ve karar süreçlerinde önemle üzerlerinde durulmasını sağlamaktadır. Ayrıca sistem yaklaşımı sayesinde klasik ve neo klasik yönetim teorilerini daha eleştirel bir gözle değerlendirme fırsatı doğmuş ve bu gelişmeler bir sonraki ana başlıkta değineceğimiz durumsallık yaklaşımına olan ilginin artmasını sağlamıştır.

Kaynak bağımlılığı, yapısal değişkenlerin koşulları arasında sayılabilir fakat örgüt yapısına ilişkin değişkenler arasında sayılamaz.

Strateji, yapısal değişkenlerin koşulları arasında sayılabilirken diğer şıklar örgüt yapısına ilişkin değişkenler arasında yer almaktadır.

Daha önce de belirtildiği gibi Klasik Yönetim teorisinin ortaya çıkışı ve daha sonra gelişmesi kuşkusuz Sanayi Devriminin itici gücü ile gerçekleşmiştir. Sanayi Dev­riminin İngiltere başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerine yayılması ile birlikte önemi giderek artmıştır. Netice olarak ülkelerin ekonomik yapılarında kapitalist bir yaklaşımın benimsendiği, teknolojik icatlar sayesinde üretim yöntemlerinin değiştiği, sosyo-kültürel açıdan kentlerde iş alanlarının (fabrikaların) fazlalaşması ile kent nüfusunun arttığı, yetişkin kadın ve erkek çalışanların yanı sıra çocuk işgörenlerin de üretim sürecinde yer aldığı pek çok sonuç ortaya çıkmıştır. Kuş­kusuz bu değişim süreci Avrupa’da olduğu kadar ABD’de de kendini göstermiştir. Dünya tarihi bakımından yaşanan bu değişim sürecinin daha da ileriye götürülüp geliştirilmesi ise özellikle ABD’de yapılan çalışmalar ile başlamıştır. Sanayi Dev­rimi özellikle üretimde makinelerin kullanılmasıyla birlikte hem üretim tesisle­rinin büyümesine hem de sermaye talebinde artışa neden olmuştur. Eskiye göre daha büyük ölçekli sanayi işletmelerinin kurulması ise hem üretimin rasyonel bir şekilde yapılmasını hem de üretim için kullanılan iş gücünün yönetimi ile ilgili sorunları gündeme getirmiştir. Bunun yanı sıra karşılaşılan bir başka sorun ise büyük üretim işletmelerinin örgüt yapılarının oluşturulmasına yönelik sorunlar olmuştur. Son olarak üretilen ürünlerin aynı olmasının (aynılığının) göstergesi olan standartlaşma ile ilgili sorunlar da gündeme gelmiştir. Karşılaşılan tüm bu sorunlar konu ile ilgili kişileri çözüm arayışına götürmüş ve birbirinden farklı birçok araştırmanın yapılmasına yöneltmiştir (Baransel, 1993, ss.105-107-116). 1880-1930 yılları arasında yapılan bilimsel araştırmaların sonuçları doğrultusun­da Klasik Yönetim Teorileri ortaya çıkmış ve bu döneme yönetim yazınında Bi­limsel Yönetim Dönemi adı verilmiştir.