YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 18

İşletmeler yukarıda ygeleneksel denetim sistemlerinin yanı sıra bazı yeni yaklaşımları da kullanmayı tercih etmektedirler. Bunlardan en önemlileri bürokrasi odaklı denetim sistemi, yerinden yönetimli denetim sistemi ve toplam kalite yönetimidir. Toplam Kalite Yönetimi günümüzde birçok işletme tarafından kullanılan yeni denetim sistemi yaklaşımlarındandır. Toplam kalite yönetimi yaklaşımında
istenilen sonuç, takım çalışmasına, çalışanların güçlendirilmesine, müşterilerin memnuniyetinin artırılmasına ve işletme içi sürekli gelişim (kaizen) ve iyileştirmeye yönelerek hata sapmalarını azaltıp (altı sigma) verimliliği arttırarak rekabette üstünlük sağlamaktır. Bu özellikler dikkate alındığında soru kökünde verilen makarna fabrikasının bu yaklaşımı benimsediği görülmektedir.

Günümüzde denetçi anlamına gelen “auditor” sözcüğü ilk olarak 1289 yılında İngiltere’de kullanılmıştır.

Mirze’ye göre denetim, işletmedeki performansların, önceden belirlenmiş amaç, hedef veya standartlara göre durumunu, uygulanan planların ve seçilen yolların doğruluğunu belirlemek amacıyla yapılan bir faaliyettir. Marshall E. Dimock’a göre ise denetim, hizmet veya mal üretiminin her aşamasında elde edilen verileri ölçmemize ve ulaşmayı planladığımız amaçlarımıza herhangi bir zamanda ne derece yaklaşmış olduğumuzu anlamamıza yarayan bir yönetim fonksiyonudur.

Denetimin üç temel şartı vardır:
1. İşletmelerde kabul görmüş planlar, emirler ve belirli bir şekilde konulmuş
ilkeler olmalıdır.
2. Kabul edilen planlara, verilmiş emirlere ve konulmuş ilkelere uygun ve etkin
bir yönetim faaliyeti olmalıdır.
3. İşletmede etkin ve uygun bir yönetimin olup olmadığını denetleyecek bir
birim veya kişi olmalıdır.

Klasik Yönetim Teorisinin ortaya çıkmasında etkili olan olay ise 18. yy’da 1700-1785 yılları arasında meydana gelen Sanayi Devrimi’dir.

Klasik Yönetim Teorisinin ortaya çıkmasında etkili olan olay ise 18. yy’da 1700-1785 yılları arasında meydana gelen Sanayi Devrimi’dir. Klasik Yönetim Teorilerini oluşturan üç temel yaklaşım vardır. Bunlar sırasıyla;
• Bilimsel Yönetim Yaklaşımı
• Yönetim Süreci Yaklaşımı ve
• Bürokrasi Yaklaşımı’dır.

Klasik Yönetim Teorisinin ilk yaklaşımı Bilimsel Yönetim Yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın kurucusu ve öncüsü ise Amerikalı F.W. Taylor’dur.

Fransız sanayici ve teorisyen olan Fayol, yönetim süreci yaklaşımının öncüsü kabul edilmektedir.

Bürokrasi yaklaşımının öncüsü Max Weber'dir.

Taylor’un yönetim uygulamasına getirdiği bilimsel yaklaşıma göre aşağıdaki adımların izlenmesi gerekmektedir (Erkut, 2009, s.96):
• Her uygulama için kişisel görüşlerin ve geleneksel iş görme usullerinin yerini alacak bilimsel bir yaklaşım belirlenmelidir.
• Bu yaklaşımdan yola çıkarak her iş için bir zaman ve yöntem belirlenmelidir.
• İşgörenlerden gerçek iş performansı dışında her türlü sorumluluğu alacak bir organizasyon kurulmalıdır. Ücretlendirme, işgörenlerin performansına göre yapılmalıdır.
• İşgörenler seçilmeli ve eğitilmelidir.
• Sadece işgörenler değil yöneticilerin de belirlenen bilimsel yaklaşım tarafından idare edileceği kabullenilmeli ve yöneticilerin keyfi olarak kendilerine verdikleri yetkileri bir kenara bırakıp yeri geldiğinde işgörenlerle iş birliği içinde çalışmaları gerekmektedir.

Fayol, ünlü işletme tanımını yapmadan evvel kendisine göre her türlü endüstriyel oluşumun
üstleneceği temel faaliyetleri belirtmiştir. Bu kapsamda aşağıda listelenen altı faaliyet ortaya
çıkmıştır.
• Teknik faaliyetler (üretim),
• Ticari faaliyetler (alım-satım, pazarlama),
• Finansal faaliyetler (sermayenin korunması),
• Güvenlik faaliyetleri (tesislerin iş güvenliği),
• Muhasebe faaliyetleri (finansal bilgi edinimi),
• Yönetim faaliyetleri (planlama ve örgütleme vd.),

Fayol’e göre yönetim, öngörmek ve planlamak, organize etmek, komuta etmek, koordine etmek ve kontrol etmektir.

Fayol'un yönetim ilkeleri on dört ilkedir. Bunlar:

Weber örgüt analizinde üç meşru yetki türü olduğunu belirtmiştir. Bunlar sırasıyla geleneksel, karizmatik ve yasal-rasyonel yetkilerdir.

Denetimde temel amaç, standartlara uygunluğun belirlenmesidir. Planlanan ile gerçekleşeni, olanla olması gerekeni karşılaştırarak olumlu ya da olumsuz sapmaları tespit etmektir.

Kurumsal denetim ile işletmeler çalışanlarının işletme ile ilgili performanslarını denetlerler. Kurumsal denetim tekniklerini şu şekilde sıralamak mümkündür. Çalışanların değerlendirilmesi, sınıflandırılması, iş planlarının yapılması, idari el kitaplarının hazırlanması ve ast-üst toplantıları. Çalışanların değerlendirilmesi ile ilgili genel kabul görmüş iki görüş vardır. Bunlardan ilki klasik görüştür. Klasik görüşe göre çalışanların özellikleri değerlendirilir. Bu değerlendirmede çalışan kişinin işletmeye sadakati, girişimci özelliği, yetenekleri, dış görünüşü ve iş arkadaşlarıyla ilişkileri gibi birtakım kişisel ölçütler değerlendirmeye alınır. Doğru yanıt D'dir.

Dengeli başarı göstergesi sadece bir ölçüm sistemi değil, vizyon, misyon ve stratejileri işletme içinde herkes tarafından anlaşılabilir hale getiren ve stratejileri uygulamaya imkan veren bir yönetim sistemidir. İşletmelerin geçmişte nerede olduklarını, şu anki durumunu ve gelecekte nereye gideceklerini görmelerine olanak tanır. Bu anlamıyla bir stratejik yönetim aracı olarak değerlendirilebilir. Doğru yanıt A'dır.

Kaplan ve Norton araştırmaları sonucunda şirket performansında en az dört boyutun dengeli olarak ortaya konulması gerektiğini vurgulamışlardır: Finansal boyut, müşteri boyutu, içsel süreçler boyutu ve öğrenme boyutu. Bu boyutlardan her biri kapsamında değerlendirilen bazı ölçütler bulunmaktadır. Çalışanların mutluluğu, motivasyonu ve yetenekleri gibi ölçütler öğrenme boyutu kapsamında değerlendirilen ölçütlerdendir. Doğru yanıt B'dir.

Kamu denetimi, görev yetkilerini yasalardan alan ve kamu adına, kamu ihtiyaçlarına cevap vermek üzere denetim yapan kişilerce gerçekleştirilen mali tablo, uygunluk ve faaliyet denetimlerini ifade etmektedir. Bu kurumlardan biri Devlet Denetleme Kurulu'dur. Devlet Denetleme Kurulu Cumhurbaşkanı’na bağlıdır. Devlet Denetleme Kurulu’nun görevi, Cumhurbaşkanı’nın isteği üzerine tüm kamu kuruluş ve kurumlarında, kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek teşekküllerinde, kamuya yararlı derneklerde ve vakıflarda her türlü inceleme, araştırma ve denetlemeler yapmaktır. Doğru yanıt C'dir.

İleriye Yönelik Denetim: Bu denetime “ön denetim” veya “önleyici denetim”
de denilmektedir. İşletmede faaliyetler gerçekleşmeden önce kullanılacak girdilerin
denetlenmesi ile yapılır. İleriye yönelik denetim işletmelerde koruyucu bir
nitelik taşır. Üretim süreci için gerekli olan tüm girdiler denetlenerek hataların
en aza indirilmesi sağlanır. Bu denetimin amacı girdilerin kalitesini garanti altına
alarak hata oranını azaltmaktır.