YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 23

Ekip Liderliği (Çalışana ve üretime yüksek ilgi) hem çalışana hem de üretime yüksek ilgi gösterilen lider tipidir. Ancak işi başarma hevesi olan, nitelikli çalışanlar ile istenilen sonuçlar elde edilir.

Fiedler’in Liderlik Teorisi: Liderin davranışlarının etkinliğini belirleyen değişkenler şunlardır:

Açık sistem yaklaşımını bir örgüt açısından değerlendirdiğimizde şöyle çıkarımlar yapılabilecektir :
• Girdiler: İnsanlar, ham maddeler, bilgi ve finansman kaynakları vb.
• Dönüştürme süreçleri: Pazarlama, finansman, üretim vb. çeşitli fonksiyonlar.
• Çıktılar: Çeşitli mal ve hizmetler vb.

Doğu cevap E seçeneğidir.

Rakipler, tedarikçiler, baskı
ve çıkar grupları, hedef
kitle (müşteriler, kamu vb.),
stratejik ortaklıklar örgütün
görev çevresinin temel
bileşenleridir.
Genel çevre sosyokültürel
çevre, yasal-siyasal çevre,
ekonomik çevre, teknolojik
çevre ve doğal çevre
bileşenlerinden meydana
gelmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

• Üretim veya Teknik Alt Sistem: Bu sistemin ana işlevi, girdileri belli bir
teknolojiyi kullanarak çıktılara dönüştürmektir. Bu sistem örgütün yapması gereken temel işi yerine getiren sistemdir. Üretim yapılması veya hizmet
sağlanması gibi temel işler bu sistem bünyesinde yürütülmektedir.
• Destek Alt Sistem: Bu sistemin iki temel işlevi vardır; sistemin ihtiyaç duyduğu girdileri sağlamak ve sistemin çıktılarını (ürün, hizmet vb.) sistemden uzaklaştırmak. Bu tür sistemler örgüt ve çevresi arasındaki ilişkilerin
yürütülmesinden de sorumludurlar. Bu sistem bünyesinde yürütülen tüm
faaliyetlerin esas amacı üretim alt sistemine destek olmaktır.
• Uyumlayıcı Alt Sistem: Bu sistemler sistemin genel dengesinin korunmasıyla ilgili fonksiyonları yerine getirmektedir. Dış çevreyi algılama, yorumlama ve olası gelişmelere yönelik hareket adımlarının belirlenmesi bu sistemin faaliyet alanına girmektedir.
• Varlığı Koruma Alt Sistemi: Varlığı koruma alt sisteminin temel faaliyet
konusu örgütsel çıktılar değil, örgütsel çıktıların üretiminde kullanılan
kaynaklardır. Bu kaynaklar maddi veya fiziksel kaynaklar olabileceği gibi
insan kaynakları da olabilir. Bu bağlamda varlığı koruma alt sisteminin
örgütün geleceğiyle ilgili işlevler yürüttüğü belirtilebilir. Örgüt içi görev
ve rollerin belirlenmesi, ödül ve ceza sistemlerinin geliştirilmesi, örgütsel
bağlılığın arttırılması bu sistem kapsamında yürütülen faaliyetlerdir. Özetlemek gerekirse bu sistemin etkin bir şekilde faaliyet göstermesi örgütün
sürdürülebilirliği açısından oldukça önemlidir.
• Yönetsel Alt Sistem: Bu alt sistemde yürütülen faaliyetler, genelde sistemin
bütününe ilişkin denetimin ve koordinasyonun yürütülmesi ile ilgili faaliyetlerdir. Örgüt içindeki farklı birimlerin uyumlu bir şekilde, örgütsel amaca yönelik olarak çalışması bu sistemin temel görevidir. Sistemin geneline yönelik
faaliyet planlarının yapılması, politikalar geliştirilmesi ve sistemin faaliyetlerini denetleyecek etkin bir denetim mekanizmasının kurulması bu sistemin
etkililiği için oldukça önemlidir. Bu sistem kapsamında değinilmesi gereken
önemli bir yönetsel alt sistem de yetki ilişkileridir. Yetki ilişkileri karar verme
gücünün örgüt içindeki dağılımında belirleyici bir rol oynamaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Varlığı Koruma Alt Sistemi: Varlığı koruma alt sisteminin temel faaliyet
konusu örgütsel çıktılar değil, örgütsel çıktıların üretiminde kullanılan
kaynaklardır. Bu kaynaklar maddi veya fiziksel kaynaklar olabileceği gibi
insan kaynakları da olabilir. Bu bağlamda varlığı koruma alt sisteminin
örgütün geleceğiyle ilgili işlevler yürüttüğü belirtilebilir. Örgüt içi görev
ve rollerin belirlenmesi, ödül ve ceza sistemlerinin geliştirilmesi, örgütsel
bağlılığın arttırılması bu sistem kapsamında yürütülen faaliyetlerdir. Özetlemek gerekirse bu sistemin etkin bir şekilde faaliyet göstermesi örgütün
sürdürülebilirliği açısından oldukça önemlidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Her sistem, enerjinin tükenmesi, faaliyetlerin bozulması, dengenin kaybolması
şeklinde gelişebilen çeşitli olumsuzluklar nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Sistemlerin bu özelliği entropi olarak adlandırılmaktadır. Kapalı sistemlerde entropi kuvvetlidir. Bu nedenle de bu tür sistemlerin yok olma olasılıkları daha
yüksektir. Açık sistemler ise entropiye karşı bir direnç geliştirebilirler. Bu dirence
negatif entropi adı verilmektedir. Entropi her şeyin yok olması veya bozulması anlamına gelmektedir. Negatif entropi geliştirebilen örgütler dışarıdan gereğinden
fazla enerji veya girdi alabilmekte ve bu fazla enerjiyi gerekli zamanlarda faaliyetlerini devam ettirebilmek için kullanmaktadırlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Dengesiz ve Tepkisel Çevre: Bu tür çevrelerde rekabet yoğun bir şekilde
yaşanmaktadır. Örgütler hem rekabet ortamında birbirleriyle yarışmakta
hem de birbirlerinin faaliyetlerine çeşitli tepkisel stratejilerle cevap vermektedirler. Örneğin cep telefonu operatörlerinin faaliyet gösterdiği GSM
piyasası gibi oligopol çevreler bu tür çevrelere örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Birim üretim, sipariş üzerine yapılan tek seferlik üretimdir. Oldukça küçük
miktarlarda ürün üretimi için uygundur. Üretim süreci sonunda ürün ortaya çıkmakta ve süreç yeniden başlamaktadır. Bir terzinin sipariş üzerine takım elbise
dikmesi, bir ressamın bir tablo yapması, bir ürünün prototipinin tasarlanması
veya ülkemizde oldukça yaygınlaşan markalı konut veya iş yeri projeleri bu tür
üretime örnek olarak verilebilir.
Kitlesel üretimde ise aynı tip üründen olabildiğince çok miktarda üretilmesi
söz konusudur. Üretim süreci oldukça rutinleşmiş ve genelde makineleşmiştir. Bu
tür bir üretimde üretim süreci küçük alt bileşenlere ayrılmakta ve her makine
veya birey işin sadece belli bir kısmından sorumlu tutulmaktadır. Çalışanlar sürekli olarak aynı işi yapmaktadır. Otomobillerin üretildiği üretim hatları bu tür
bir üretimin en tipik örneğidir.
Süreç üretimi kitlesel üretimin daha gelişmiş halidir. Üretim süreci kesintisiz ve
birbirini takip eden alt süreçler şeklinde tasarlanmıştır. Örneğin petrol rafinerileri
bu tür bir teknolojiyle çalışan sistemlerdir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bağlı teknoloji, daha çok kitlesel üretim yapan işletmelerde görülen teknolojidir. Bu tür ortamlarda üretim süreci birbirine bağlı doğrusal bir akış şeklinde yürütüldüğü için Thompson, bağlı teknoloji terimini kullanmayı uygun görmüştür.
Çözümleyici teknoloji ise müşterileri veya hizmet alan bireyleri belli bir işlem veya
değişim için bir araya getiren teknolojidir. Örneğin bankalar, tasarruf sahipleri ile
kredi ihtiyacı olanları bir araya getiren bir teknolojidir. Bu tür ortamlarda bireylerin fiziksel olarak bir araya gelmesi gerekmez. Banka her iki tarafı da karşılıklı
yarar esasına dayalı olarak bir araya getirmekte ve aralarındaki değişime aracılık
etmektedir. Yoğun teknoloji ise daha çok hastanelerin yoğun bakım üniteleri, araştırma laboratuvarları veya proje tabanlı inşaat işlerinde görülen bir teknolojidir.
Bu tür teknolojiyi kullanan örgütler, birden çok uzmanın bir araya gelerek, standart olmayan bir çıktının üretimi için iş birliği yaptığı ortamlardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tarihsel süreç içinde bilimsel anlamda yönetim ve organizasyon faaliyetlerinin uygulanmaya başlaması her ne kadar Klasik Yönetim Teorisinin ortaya çıkışıyla meşrulaşsa da aslında yönetim ile ilgili faaliyetlerin milattan önceki dönemde başladığı bilinmektedir. Doğru yanıt A'dır.

18.yy’da İskoçya’da buhar gücü ile çalışan ilk makinenin James Watt tarafından icat edilmesi ve buhar gücü ile çalışan makinelerin üretim için kullanılmaya başlanması Sanayi Devriminin başlangıcı olarak kabul edilir. Üretim birimlerinde buhar gücü ile çalışan bu makineler emek yoğun üretim gücünden makine yoğun üretim gücüne geçilmesine neden olmuştur. Böylece üretim tesislerinde hem seri hâlde hem de eskiye oranla daha büyük miktarlarda üretimin yapılması söz konusu olmuştur. Bu durum özellikle üretim kaynaklarının kullanılmasında tasarruf sağladığı için verimlilik artışı da görülmüştür. Bu bilgilere göre I ve III numaralı öncüllerde verilen bilgiler doğrudur. Doğru yanıt B'dir.

Sanayi Devrimi özellikle üretimde makinelerin kullanılmasıyla birlikte hem üretim tesislerinde karşılaşılmaya başlanan sorunlar onu ile ilgili kişileri çözüm arayışına götürmüş ve birbirinden farklı birçok araştırmanın yapılmasına yöneltmiştir. Bu sorunlardan biri üretilen ürünlerin aynı olmasının (aynılığının) göstergesi olan standartlaşma ile ilgili sorunlardır. Doğru yanıt D'dir.

Klasik Yönetim Teorileri kapsamında yer alan her üç yaklaşımda da işletme organizasyonlarını kapalı bir sistem olarak kabul etmiştir. Diğer bir ifade ile organizasyonun iç çevresinde etkinliğin nasıl sağlanacağı üzerinde durulmuştur. Dış çevre şartlarının (ekonomik, sosyo-kültürel, teknolojik, yasal vb.) organizasyona olan etkileri göz ardı edilmiştir. Doğru yanıt C'dir.

Bilimsel Yönetim Yaklaşımının öncüsü olarak kabul edilen Taylor, değişiklikler üretim biriminde gerçekleşecekse kişisel görüşlerin ve geleneksel iş görme usullerinin yerini gerçek verilerin alması gerektiğini öne sürmüştür. Bunun için de işinde yetenekli işgörenlerden birinin çalışmasını yakından inceleyerek yapılan işin tam olarak ne olduğunu ve ne kadar zaman ayrılması gerektiğini belirlemiştir. Böylece bir işin en iyi nasıl yapılabileceğine dair en iyi yöntem bulunmuş ve diğer her türlü gereksiz unsur ortadan kaldırılmıştır. Elde edilen ideal çalışma yöntemi, bir standart hâline getirilmiş ve benzer işlerde kullanılmak üzere kaydedilmiştir. Alanyazına bu analitik yaklaşım iş etüdü olarak girmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Henry Grantt tarafından geliştirilen ödeme sistemine göre   işçinin çalışma kartında yazan orandan daha az çalışmış olması, onun hâlâ günlük ücretle ücretlendirilebileceği anlamına gelirken işçinin kart üzerinde yazılı işlerin tamamında gösterdiği performansın yüksekliği, onun yüklü bir ikramiye almaya hak kazandığı anlamına gelmektedir. Gantt’a göre işçilerden biri, kartta yazan işlerin tamamlanabileceğini kanıtlayınca diğerleri de kısa sürede onu takip edecektir.

İşletmelerde yetki ve sorumluluğun birbirine eşit olması gerekliliğini ifade eden ilke denklik ilkesidir. Örnek olayda Hakan Bey, yetkilerini yardımcılarına kullandırmış fakat sorumluluğu aktaramamıştır. Bu nedenle de haberi bile olmayan kararlardan sorumlu tutulmuştur. Doğru yanıt E'dir.

Fayol, ünlü işletme tanımını yapmadan evvel kendisine göre her türlü endüstriyel oluşumun üstleneceği temel faaliyetleri belirtmiştir. Bu kapsamda aşağıda listelenen altı faaliyet ortaya. çıkmıştır. Bu faaliyetler; teknik, ticari, finansal, güvenlik, muhasebe ve yönetim faaliyetleridir. Örgütün üretim sürecine yönelik faaliyetler teknik faaliyetler kapsamında yer almaktadır. Doğru yanıt A'dır.