YÖNETİM VE ORGANİZASYON

Liderlik, belirli şartlar altında, belirli kişisel veya grupsal amaçların gerçekleştirilmesi için bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir.

Bazı durumlarda bir birim çalışanları üstlerinden ziyade kendi içlerinden birini, biçimsel bir yetkisi olmamakla birlikte, kişiliği, karizması ya da bilgisinden dolayı daha fazla dikkate alabilir; demek ki liderlerin hepsi yönetici değildirler. Bunun yanında bütün yöneticiler de bir liderin etkisine sahip değildirler. Çünkü organizasyonların yöneticilere sağladığı biçimsel yetkiler, onların etkili bir
yöneticilik yapmalarını her zaman garanti etmez.

Yöneticilik tanımlanan hedeflere ulaşma, liderlik ise değişim ve dönüşüm yapabilme sürecidir. Çünkü yöneticilik karmaşık çevre koşullarında organizasyonun düzenli ve tutarlı sonuçlar üretmesiyle, liderlik ise organizasyona yeni bir vizyon vererek değişimleri gerçekleştirmekle ilgilidir.

Dışa dönüklük: Liderler enerjik, neşeli kişilerdir. Sosyal ve iddialıdırlar; nadiren
sessizliğe bürünür ya da içe kapanık bir görüntü çizerler.

Etkili bir liderlik süreci ortaya çıkaran özellikler şunlardır;

1- Güdülenme

2- Önderlik etme arzusu

3- Doğruluk ve dürüstlük

4- Öz güven

5- Zeka

6- İşle ilgili bilgi

7- Dışa dönüklük

Durumsallık kuramı henüz emekleme aşamasında olmasına rağmen liderlik olgusunun açıklanmasına ciddi katkılarda bulunmuştur. Durumsal liderlik kuramı liderlik
davranışının, içinde bulunulan koşulların veya özel bir durumun gereklerine göre biçimlenmesi ve çeşitlenmesi gerektiğini, bu nedenle tek bir liderlik tarzının bütün koşullar
için geçerli olmayacağını savunur. Liderler davranışlarını, değişen koşullara göre uyarlamalıdır. Bu kurama uygun olarak, etkili liderliğin faktörlerinden bazıları gerçekleştirilmek istenen amacın ya da amaçların niteliği ve kapsamı; grup uyelerinin beklentileri ve yetenekleri; ve liderin deneyimleridir.

Fiedler’in araştırması, temel durumları tanımlayan üç koşul değişkeni
ortaya koymuştur. Bunlar:
• Lider ile izleyiciler arasındaki ilişkiler: Astların lidere karşı duydukları güven,
inanç ve saygı derecesi. Bu ilişkiler iyi ya da zayıf olarak derecelendirilir.
• İşin niteliği: İşlerin ve görevlerin standartlaşma, rutinleşme derecesi. İşin niteliği
rutin ya da rutin dışı olarak derecelendirilir.
• Mevkiye dayanan güç: Liderin işe alma, işten çıkartma, yükseltme, maaş artışı,
disiplin gibi faaliyetler için sahip olduğu gücün miktarı. Mevkiye dayalı güç, fazla
ya da az olarak derecelendirilir.

House yürüttüğü çalışmalarda 4 tür liderlik davranışından söz etmektedir. Bunlar:
• Yönlendirici lider: Astlarının kendilerinden beklenenleri bilmelerini sağlar, yapılacak işi programlar, onlara işin nasıl başarılacağına ilişkin özel rehberlik sunar.
• Destekleyici lider: Dostça davranır ve izleyicilerinin ihtiyaçlarına ilgi gösterir.
• Katılımcı lider: Grup üyelerine danışır ve önerilerini karar verirken dikkate alır.
• Başarı odaklı lider: Zor hedefler koyar ve izleyicilerinden en üst düzeyde performans bekler

Conger ve Kanungo (1998) karizmatik liderlere ilişkin olarak beş nitelik saymaktadır:
1. Vizyon ve bunun açık bir şekilde ifadesi
2. Çevreye duyarlılık
3. İzleyicilerin ihtiyaçlarına duyarlılık
4. Kişisel risk alma
5. Alışılmışın dışında davranış sergileme

Bu kuram, motivasyon kuramları içerisinde en çok bilinenidir. Maslow, her bireyin bir
hiyerarşi düzeni içerisinde beş temel ihtiyaç içerisinde olduğunu söylemektedir. Bunlar:
1. Fizyolojik ihtiyaçlar: Yeme-içme, uyku vb.
2. Güvenlik: Fizyolojik ve duygusal zararlardan korunma; can ve iş güvenliği, tehlikelerden korunma.
3. Sosyal: Bağlanma, kabullenilme, dostluk, gruba mensup olma.
4. Saygınlık: Öz saygı, tanınma, başarı, statü vb.
5. Kendini gerçekleştirme: Sahip olunan tüm yetenekleri en yaratıcı şekilde kullanma güdüsü, yaratıcılık